سرطان چیست؟ | انواع، علل و گسترش در بدن

سرطان به تکثیر زیاد و غیرعادی سلول‌های بدن گفته می‌شود. بدن شما از تریلیون‌ها سلول تشکیل شده است که در طول زندگی ما به صورت طبیعی رشد کرده و تقسیم می‌شوند. زمانی که سلول‌های بدن پیر شده و یا برخی تغییرات غیر طبیعی در آن‌ها بوجود می‌آید، از بین رفته و می‌میرند. با این وجود، در صورتی که در این فرآیند اختلالی ایجاد شود، سلول‌های پیر یا غیر طبیعی از بین نمی‌روند و به تقسیم خود و ایجاد سلول‌های غیر طبیعی دیگر ادامه می‌دهند. این شرایط سبب ایجاد سرطان (Cancer) در بدن شما می‌شود.
در صورت تشخیص به موقع سرطان، بسیاری از بیماران می‌توانند درمان شده و بهبودی یابند به طوری که امروزه سرطان به عنوان یک بیماری قابل درمان در نظر گرفته می‌شود. در این مقاله با سرطان، علل و چگونگی گسترش آن در بدن آشنا می‌شویم.

انواع سرطان کدامند؟

سرطان انواع مختلفی دارد. این بیماری می‌تواند در هر کدام از بافت‌های بدن شما ایجاد شود و با توجه به نوع بافت منشاء آن نامگذاری می‌گردد. به عنوان مثال، سرطان سینه (پستان) در بافت سینه ایجاد می‌شود و حتی اگر در بافت‌های دیگر بدن پخش شود (متاستاز کند) نیز سرطان سینه نامیده می‌شود.
به طور کلی انواع سرطان به دو دسته تقسیم می‌شوند:

• سرطان خون: این نوع از سرطان شامل سرطان سلول‌های خونی می‌شود، از جمله لوسمی یا لوکمیا (Leukemia)، لنفوم یا لنفوما (Lymphoma) و مولتیپل میلوما یا میلوم متعدد (Multiple myeloma)
• تومور‌های سرطانی: این گروه شامل تمام انواع سرطان‌های بافت‌ها و اندام‌های بدن بجز سلول‌های خون می‌باشد که شایع‌ترین آن‌ها، سرطان سینه، پروستات، ریه و روده بزرگ است.

سلول‌های سرطانی از نظر رشد، گسترش و پاسخ به درمان متفاوت هستند. مثلاً در حالی که برخی از سلول‌های سرطانی رشد سریعی دارند، برخی دیگر دارای پیشرفت کندتری می‌باشند. همچنین، تعدادی از انواع سرطان‌ها تمایل دارند به بافت‌های دیگر بدن گسترش پیدا کنند، با وجود این که برخی دیگر ترجیح می‌دهند فقط در همان بافت منشاء خود گسترش یابند.
روش درمان انواع سرطان‌ها نیز متفاوت است. اگرچه گاهی اوقات جراحی و خارج کردن بافت سرطانی از بدن بهترین راه درمان برخی از انواع سرطان‌ها است، اما در انواع دیگر مصرف دارو و شیمی درمانی تاثیر بهتری دارند. با توجه به این مسئله معمولاً دو یا چند روش همزمان برای درمان سرطان استفاده می‌شود.

تومور چیست؟

تومور به هر نوع توده یا زائده سلولی گفته می‌شود. با وجود آنکه برخی از انواع تومورها سرطانی هستند، اما اکثر ‌آن‌ها غیر سرطانی می‌باشند. تومورها بر اساس توانایی گسترش در بدن به دو گروه تقسیم می‌شوند: 

• تومور خوش خیم (Benign): توده‌ سلولی غیر سرطانی
• تومور بدخیم (Malignant): توده‌ سلولی سرطانی

تومورهای بدخیم منجر به ایجاد سرطان می‌شوند. این سلول‌ها با مهاجرت به بافت‌ها‌ی دیگر باعث پخش شدن سرطان در بخش‌های مختلف بدن می‌شوند.

علل سرطان چه چیزهایی هستند؟

به طور کلی تغییر در ژن‌های سلول‌های بدن شما منجر به سرطانی شدن آن‌ها می‌شود. این تغییرات ژنتیکی می‌تواند ناشی از عوامل مختلف شناخته شده یا ناشناخته باشند. از جمله:

• ژنتیک
• کشیدن سیگار و تنباکو
• رژیم غذایی
• فعالیت فیزیکی
• نور خورشید و دیگر انواع تشعشعات
• برخی ویروس‌ها و عامل عفونت‌زا

تفاوت استیج سرطان و گرید سرطان چیست؟

پس از تشخیص سرطان، آزمایش‌های گوناگونی به منظور مشخص کردن میزان گسترش سرطان از بافت منشاء انجام داده می‌شود که به آن مرحله یا استیج سرطان (Cancer stage) می‌گویند. 
پایین‌ترین استیج سرطان مربوط به استیج ۱ و ۲ می‌باشد که به معنای عدم گسترش بالای سرطان است. به علاوه، استیج ۳ و ۴ نشان‌دهنده گسترش زیاد سلول‌های سرطانی در اندام‌ها می‌باشد که استیج ۴ شدیدترین آن‌ها است.
از طرف دیگر، درجه یا گرید سرطان (Cancer grade) به معنای میزان غیرطبیعی بودن سلول‌های سرطانی و میزان تغییرات میکروسکوپی ساختار آن‌ها و بافت می‌باشد.
گرید سرطان نیز به ۴ مرحله تقسیم می‌شود که مرحله ۱ نشان دهنده تغییرات اندک سلول سرطانی است (سلول سرطانی بسیار شبیه به سلول‌های بافت طبیعی). در حالی که گرید ۴ بیان کننده بیشترین و شدیدترین تغییرات ساختاری سلول سرطانی می‌باشد.
تشخیص دقیق استیج و گرید سرطان در تشخیص دقیق پیشرفت سرطان و انتخاب روش درمانی مناسب توسط پزشک معالج بسیار موثر است.

چگونه سرطان در بدن پخش می‌شود؟

سلول‌های سرطانی می‌توانند از بافت منشاء خود به بافت‌های دیگر بدن مهاجرت کنند و پخش شوند. هنگامی که این سلول‌ها از تومور سرطانی جدا می‌شوند، از طریق گردش خون یا لنف به دیگر اندام‌های بدن و گره‌های لنفی راه پیدا می‌کنند. در چنین شرایطی اکثر این سلول‌ها توسط سیستم ایمنی بدن از بین می‌روند، ولی برخی از آن‌ها در یکی از بافت‌ها مستقر شده و شروع به تکثیر و تشکیل تومور می‌کند. به  فرآیند پخش و گسترش سرطان در بافت‌های دیگر، متاستاز (Metastasis) گفته می شود.
در فرایند ایجاد متاستاز سلو‌ل‌های سرطانی، ابتدا این سلول‌ها از تومور منشاء خود جدا می‌شوند و از طریق اتصال به دیواره رگ‌های خونی و لنفی، در اندام‌های دیگر بدن گسترش می‌یابند. 
 

منابع:

https://www.cancer.org
https://www.cancer.gov