ویروس کرونا و بیماری ناشی از آن چیست؟ | علائم، عوارض، تشخیص، درمان و پیشگیری

بیماری کرونا چیست؟ | علائم، عوارض، تشخیص، درمان و پیشگیری

دانستنی‌های پزشکی
۱۳۹۹/۰۳/۱۹
اشتراک گذاری

بشر در طول تاریخ با بیماری‌های همه گیر بسیاری مواجه شده است. ما بار دیگر در حال سپری کردن زمان بسیار سختی برای مبارزه با یک دشمن نامرئی به نام کووید ۱۹ هستیم. بیماری کرونا در دسامبر ۲۰۱۹ از استان ووهان (Wuhan) چین آغاز شد و به سرعت در سراسر جهان انتشار پیدا کرد. به دلیل جدید بودن بیماری کرونا تا امروز روش‌ قطعی برای کنترل و درمان آن مشخص نشده است. از این رو، دستورالعمل‌های پیشنهادی از سوی سازمان بهداشت جهانی (WHO) و مرکز کنترل و پیشگیری بیماری‌ها (CDC) همچنان در حال تغییر بوده و پیگیری اطلاعات جدید آن‌ها ضروری‌ است. این مقاله بر اساس آخرین دستاوردهای علمی حاصل از مطالعات انجام شده در زمینه پیشگیری، کنترل، درمان و تشخیص بیماری کرونا در تیم بورد علمی آزمایشگاه کولایف نوشته شده و امید است بتواند اطلاعات لازم را در اختیار شما خواننده عزیز قرار دهد.

بیماری کرونا چیست؟

کرونا یک بیماری تنفسی ویروسی جدید است. در دسامبر ۲۰۱۹، در استان ووهان چین، بیمارانی با علائم تب، سرفه خشک و تنگی نفس به همراه سندرم نارسایی حاد تنفسی (ARDS) با علت میکروبی نامشخص گزارش شدند. پس از مدتی سازمان بهداشت جهانی بر اساس سال شیوع و عامل ویروسی این بیماری آن را بیماری کرونا ویروسی ۲۰۱۹ یا کووید ۱۹ (COVID-19) نامید. بیماری کووید ۱۹ اولین بیماری اپیدمیک حاد تنفسی ناشی از کرونا ویروس‌ها نیست. در دو دهه گذشته، کرونا ویروس‌ها منجر به دو بیماری اپیدمیک تنفسی دیگر به نام‌های سندرم حاد تنفسی (سارس) و سندرم تنفسی خاورمیانه (مرس) نیز شده‌اند. در حال حاضر بیماری کووید-۱۹ در بسیاری از کشورهای جهان شیوع پیدا کرده و به شکل پاندمیک در آمده است.

علل بروز بیماری کرونا چه چیزهایی هستند؟

عامل بیماری کرونا ۲۰۱۹ یک ویروس جدید از خانواده کرونا ویروس‌ها به نام کووید ۱۹ می‌باشد. کمیسیون طبقه‌بندی ویروسی بین‌الملل این کرونا ویروس‌ جدید را تحت عنوان کرونا ویروس سندرم حاد تنفسی شدید تیپ ۲ (Sever acute respiratory syndrome coronavirus 2, SARA-CoV-2) نامگذاری کرده است.

ویروس کرونا ۲۰۱۹ چه ساختاری دارد؟

اعضای خانواده کرونا ویروس‌ها، ویروس‌های پوسته داری (Envelope) هستند که ماده ژنتیکی آن‌ها به صورت زنجیره ریبونوکلئوتیدی تک رشته‌ای مثبت (ssRNA) است. کرونا ویروس‌ها در سطح خود دارای ساختارهای میله‌ای شکل به نام اسپیک (Spike, S) هستند. اسپیک‌ها از جنس پروتئین و قند می‌باشند و پس از عبور از غشاء چربی‌دار ویروس (لیپیدی) بر سطح آن قرار می‌گیرند. در بخش‌های مختلف ساختار ویروس‌های خانواده کرونا ترکیبات پروتئینی دیگری نیز وجود دارند. این ترکیبات در ساختارهایی مانند غشاء (Membrane, M)ٰ، پوسته (Envelope, E) و پوشش ماده ژنتیکی (Nucleocapsid, N) ویروس دیده می‌شوند. این ترکیبات پروتئینی که باعث تحریک سیستم ایمنی انسان می‌شوند آنتی‌ژن‌های ویروسی نام دارند.
تاکنون ۴ جنس از ویروس‌های کرونا (آلفا، بتا، گاما و دلتا) شناسایی شده‌اند. کرونا ویروس‌های انسانی در گروه‌های آلفا (HCoV-229E, HCOV-NL63) و بتا (HCoV-HKU1, HC0V-OC43, MERS-CoV-C0V-1,SARS-CoV) قرار می‌گیرند. بررسی‌های انجام شده بر روی ماده ژنتیکی ویروس‌های جدا شده از بیماران مبتلا به مشکلات حاد تنفسی جدید ۲۰۱۹ نشان داد که علت این بیماری یک بتا کرونا ویروس (ß-CoV) ناشناخته است. توالی یابی ژنومی این ویروس جدید، با دو بتا-کرونا ویروس عامل بیماری‌های سارس و مرس شباهت داشت و از این رو، SARS-CoV-2 یا کووید ۱۹ نامیده شده است.

چه عواملی بر شدت بیماری کرونا تاثیر دارد؟

برخی از عوامل می‌توانند احتمال خطر ابتلا به بیماری کرونا و شدت آن را افزایش دهند. شدت بیماری‌ کرونا در افراد مختلف متفاوت می‌باشد و با فاکتورهای ویروسی و انسانی مختلفی در ارتباط است، از قبیل:

سویه ویروس (زیرا شدت بیماری زایی ویروس بر اساس جهش هایی که در آن رخ داده است، در هر سویه متفاوت است)
دوز عفونی ویروس (میزان ویروس وارد شده به بدن)
سن
ژنتیک
وضعیت سلامتی بدن
نحوه تغذیه
عادت‌های فردی (مانند اعتیاد)
فعالیت‌های اجتماعی (مانند اشتغال)

ساختار ژنتیکی ویروس کووید ۱۹ به شکل ریبونوکلئیک اسید تک رشته‌ای مثبت ((+) ssRNA) است. این ساختار بسیار مستعد جهش و تغییر می‌باشد. این جهش‌ها می‌توانند موجب تغییر در پروتئینی‌ها و آنتی ژن‌های ویروس شوند و بر شدت بیماری کرونا تاثیر گذارند. از این رو به دنبال هر جهش، گونه‌های جدیدی از ویروس کرونا بوجود می‌آیند که می‌توانند شدت بیماری زایی متفاوتی داشته باشند. شدت بیماری زایی این ویروس با فاکتورهای میزبانی افراد نیز در ارتباط است. در حال حاضر این مسئله به خوبی اثبات شده است که ویروس کووید ۱۹ قادر به آلوده کردن افراد از سنین نوزادی تا کهنسالی می‌باشد. دلیل اصلی تفاوت در شدت بیماری کرونا در این افراد وضعیت تکامل و بلوغ سیستم ایمنی افراد در گروه‌های سنی مختلف می‌باشد.
از نظر ژنتیکی نیز بعضی از افراد برای ابتلا به بیماری شدیدتر کووید-۱۹ مستعدتر هستند. به عنوان مثال گروه‌های خونی A مثبت در مقایسه با گروه‌های خونی دیگر در خطر بیشتری برای ابتلا به فرم شدید کرونا هستند و در گروه های خونی O منفی کمترین موارد ابتلا به کرونا گزارش شده است.

بیشتر بخوانید: تاثیر گروه خونی بر شدت بیماری کرونا چگونه است؟

راه‌های انتقال بیماری کرونا چیست؟

ویروس کرونا از راه‌های مختلفی می‌تواند به بدن انسان انتقال پیدا کند، از جمله:

انتقال مستقیم یا هوایی: نحوه انتقال ویروس کرونا

بیماری کرونا می‌تواند از طریق ذرات معلق هوایی انتقال یابد. ویروس کووید-۱۹ از طریق عطسه، سرفه، خندیدن و صحبت کردن با افراد آلوده قابل انتقال است. ذرات این ویروس اندازه‌های مختلفی دارد و با توجه به شدتی که از بدن فرد آلوده به محیط اطراف بیرون رانده می‌شوند، می‌توانند جابجا و تا فواصل نسبتاً طولانی انتشار یابند. افرادی که در تماس مستقیم و نزدیک با افراد آلوده هستند ممکن است ذرات کوچکتر از ۵ میکرومتر ویروس را استنشاق کنند و به راحتی به ویروس کووید-۱۹ آلوده شوند. ذرات ویروسی کوچک می‌توانند تا ساعت‌ها در هوا معلق باقی بمانند و شرایط انتقال هوایی ویروس را فراهم سازند. این روش انتقال، انتقال مستقیم یا هوایی نامیده می‌شود. ویروس کووید ۱۹ می‌تواند در حدود ۳ ساعت به شکل ذرات معلق پایدار در هوا باقی بماند و از طریق تنفس انتقال پیدا کند.

انتقال غیر مستقیم یا فومیت (انتقال از طریق سطوح آلوده):

بر خلاف ذرات ویروسی کوچک معلق در هوا، ذرات بزرگ کووید-۱۹ با سرعت بیشتر و در زمان کوتاه‌تری بر روی سطوح مختلف می‌نشینند و در انتقال ناشی از تماس با سطوح آلوده نقش بیشتری دارند. افراد سالم از طریق تماس با سطوح آلوده و انتقال ذرات ویروسی به غشاهای مخاطی چشم، بینی و دهان خود آلوده می‌شوند. به این روش انتقال، انتقال غیر مستقیم یا انتقال فومیت (انتقال از طریق سطوح آلوده) گفته می‌شود.

انتقال فرد به فرد:

انتقال فرد به فرد اغلب در گروه‌های اجتماعی که با یکدیگر در تماس نزدیک هستند، مانند افراد خانواده، جمع‌های دوستانه و خانوادگی و محیط‌های کار (به خصوص در مراکز بهداشت و درمان)، به روش‌های مستقیم یا غیر مستقیم اتفاق می‌افتد. برخی از مطالعات نیز، ماده ژنتیکی ویروس کووید ۱۹ را در نمونه‌های بزاق، ادرار و مدفوع افراد آلوده شناسایی کرده‌اند. این مسئله می‌تواند نشان دهنده احتمال انتقال ویروس SARS-CoV-2 از مسیرهای دهانی-مدفوعی به افراد دیگر باشد.

انتقال از مادر به نوزاد:

احتمال انتقال ویروس کووید ۱۹ از مادران باردار به جنین در دوران بارداری و یا در زمان زایمان وجود دارد. از این رو سازمان بهداشت جهانی به مادران باردار توصیه کرده است که زایمان خود را به روش سزارین انجام دهند و در زمان شیردهی حداکثر نکات بهداشتی را رعایت نمایند.

انتقال از طریق حیوانات خانگی:

مطالعات انجام شده بر روی حیوانات خانگی نشان داده‌ است که گربه‌ها در مقایسه با سگ‌ها در خطر بیشتری برای آلوده شدن به ویروس کرونا از طریق صاحبان خود هستند. سگ‌ها و گربه‌های آلوده می‌توانند ویروس کووید-۱۹ را در میان خود انتقال دهند. اما خوشبختانه تاکنون گزارشی مبنی بر انتقال این ویروس از حیوانات خانگی به انسان گزارش نشده است. به نظر می‌رسد که SARS-CoV-2 مسیر انتقالی از حیوانات خانگی سگ و گربه به انسان نداشته باشد.

چه افرادی مستعد بیماری شدید کرونا هستند؟

اگرچه همه افراد جامعه ممکن است به بیماری کرونا مبتلا شوند اما شدت این بیماری در افراد مختلف متفاوت خواهد بود. بر اساس گزارش‌های پزشکی موجود، برخی از سوابق بالینی و اجتماعی فرد را در خطر بیشتری برای ابتلا به بیماری شدید کرونا قرار می‌دهد، همچون:

گروه‌های سنی بالاتر از ۵۰ سال
افراد با سابقه ابتلا به بیماری‌های مزمن و زمینه‌ای از قبیل:
- فشار خون بالا
- دیابت
- بیماری‌های تنفسی
- بیماری‌های قلبی- عروقی
- بیماری‌های نقص سیستم ایمنی و خودایمنی
- سرطان
- ابتلا همزمان به بیماری‌های عفونی باکتریایی یا ویروسی دیگر
زنان باردار
افراد معتاد به سیگار یا مشروبات الکلی
افرادی که عادت‌های غذایی نامناسب دارند، مانند:
- خوردن مداوم غذاهای فست فود
- مصرف مواد غذایی پروتئینی نیمه پخته (تخم مرغ، گوشت قرمز و سفید)
- عدم استفاده از سبزیجات و میوه‌های تازه
افرادی دچار کمبود ویتامین (مانند ویتامین‌های C ،B ،A و D) و املاح معدنی (به خصوص زینک)
استفاده کنندگان از سیستم‌های حمل و نقل عمومی
شاغلین مشاغل پرخطر مانند پرسنل کادر درمان

علائم بیماری کرونا چه چیزهایی هستند؟

بیماری کرونا علائم مختلفی دارد. علائم کووید ۱۹ به تدریج مشاهده می‌شوند و با گذشت زمان بیشتر و شدیدتر می‌شوند. اگرچه در ابتدای اپیدمی تب بالا، سرفه خشک و احساس خستگی از اولین نشانه‌های ابتلا به کرونا در نظر گرفته شد اما با گذشت زمان علائم غیر معمول دیگری نیز در بیماران کووید گزارش شد.
برخی از علائم بیماری کرونا ۲۰۱۹ عبارتند از:

تب؛ در بسیاری از موارد بالاتر از ۳۸ درجه
لرزهای مکرر؛ به خصوص در شب
سرفه خشک
درد در ناحیه قفسه سینه
تنگی نفس
سردرد
بدن درد
گلودرد
احساس خستگی
از دست دادن حواس بویایی و چشایی
مشکلات گوارشی؛ حالت تهوع، استفراغ و اسهال
آبریزش بینی

بیشتر بخوانید:
علائم کرونا چیست؟ (عجیب‌ترین علائم مشاهده شده)
جدیدترین علائم گوارشی کرونا (کووید ۱۹)

مشاهده علائمی مانند آب ریزش بینی، خستگی، احساس کوفتگی و بدن درد ممکن است شما را از نظر اینکه به کدام یک از بیماری‌های کرونا، آنفولانزا و یا سرماخوردگی معمولی مبتلا شده‌اید دچار سردرگمی کند. به خاطر داشته باشید که در نظر گرفتن مجموع علائمی که نشان می‌دهید می‌تواند به شما کمک کند.

بیشتر بخوانید: تفاوت علائم کرونا با آنفولانزا، سرماخوردگی و حساسیت چیست؟

در اغلب افراد آلوده به کووید ۱۹ علائم بصورت خفیف بروز می‌کند و در حدود ۸۰ درصد از موارد، بیماران بدون نیاز به مراقبت‌های بیمارستانی بهبود می‌یابد. از میان هر ۵ نفر، ۱ نفر از افراد آلوده بطور جدی بیمار شده و دچار مشکلات تنفسی می‌شود. افراد مسن و افراد مبتلا به بیماری‌های زمینه ای در معرض خطر بیشتری برای ابتلا به فرم پیشرفته بیماری کرونا هستند. این افراد در نتایج رادیوگرافی ریه خود علائمی از ذات ‌الریه نشان می‌‌دهند.

بیشتر بخوانید: شدت بیماری کرونا در من چقدر است؟

عوارض بیماری کرونا چیست؟

اگر چه علائم کلاسیک کووید-۱۹ به صورت تب بالا، سرفه خشک و تنگی نفس بروز می‌کند، در برخی از موارد نیز علائم غیر معمولی بصورت ناراحتی‌های پوستی، گوارشی و عصبی در بیماران مشاهده می‌شود. در حال حاضر ثابت شده است که بیماری کرونا یک بیماری چند سیستمی است و عوارض تنفسی و غیر تنفسی بیماری ممکن است در بخش‌های مختلف بدن بروز کند. این عوارض عبارتند از:

تنفسی
گوارشی
پوستی
کبدی
کلیوی
قلبی عروقی
عصبی
تشکیل لخته های خونی و سکته

روش‌های تشخیص بیماری کرونا چیست؟

پروسه تشخیص:

تشخیص بیماری کرونا بر اساس سوابق اپیدمی جامعه، علائم بیمار و آزمایش‌های کمکی انجام می‌شود. از آنجایی که علائم بالینی و نشانه‌های بیماران مبتلا به این بیماری بسیار بی‌قاعده است و در افراد و جوامع مختلف فرق می‌کند، انجام آزمایش‌های کمکی در کنار سوابق اپیدمیولوژیک جامعه برای تشخیص بیماری کرونا امری ضروری است. روش‌هایی که برای تشخیص کووید ۱۹ طراحی شده‌اند بر اساس آزمایش‌های مولکولی (RT-qPCR)، سرولوژی (آنتی بادی)، سی تی اسکن ریه و کشت خون می‌باشند.

تست‌های آزمایشگاهی:

آزمایش پی سی آر کرونا (COVID-19 RT-PCR):

تشخیص مولکولی ماده ژنتیکی ویروس کرونا با عنوان آزمایش RT-qPCR در بین افراد شناخته شده است. آزمایش واکنش زنجیره پلیمراز رونوشت معکوس یا RT-qPCR یک روش استاندارد و مورد تایید سازمان بهداشت جهانی برای شناسایی ویروس کووید ۱۹ در نمونه‌های تنفسی، بزاق، ادرار، مدفوع و خون است. از طریق روش RT-qPCR و با استفاده از نمونه‌های سواپ گرفته شده از انتهای بینی و حلق، عفونت فعال کرونا و ناقلین بدون علامت این بیماری را می‌توان شناسایی کرد. بهترین زمان انجام این آزمایش در طول ۱۰ روز اول پس از شروع علائم بیماری است. نتایج منفی دلیل قطعی بر عدم ابتلای فرد به کرونا نمی‌باشد و لازم است که حتماً توسط پزشک مورد بررسی قرار گیرد. کم بودن مقدار ویروس در نواحی انتهایی بینی و حلق، روش نمونه‌گیری نامناسب و یا خطاهای تکنیکی در زمان انجام آزمایش می‌توانند موجب گزارش‌های منفی کاذب شوند. در چنین مواردی علی رغم ابتلای فرد به کووید ۱۹ ممکن است جواب آزمایش RT-qPCR به اشتباه منفی گزارش شود. بنابراین نتایج مثبت و منفی این آزمایش باید توسط پزشک و با توجه به علائم بیمار و شرایط اپیدمیولوژیک جامعه مورد بررسی قرار گیرد.

بیشتر بخوانید:
CT در جواب آزمایش کرونا PCR چه معنی دارد؟
آزمایش پی سی آر کرونا - COVID-19 RT-PCR | چرا باید این آزمایش را انجام دهیم؟ | چه آمادگی قبل از انجام این آزمایش لازم است؟

آزمایش آنتی بادی کرونا (SARS-CoV-2 IgM/IgG):

آزمایش تشخیص آنتی بادی کرونا با با استفاده روش های سرولوژی (آنتی بادی) یکی از ابزارهای کمکی در جهت تشخیص عفونت کووید ۱۹ می باشد. در روش های سرولوژی الایزا (Enzyme-Linked Immunosorbent Assay, ELISA) با استفاده از کیت های تجاری، آنتی ژن های ویروس و یا آنتی بادی اختصاصی ضد ویروس شناسایی می شوند. از زمان شیوع بیماری کرونا انجام تست های سرولوژی و استفاده از کیت های تجاری الایزا (SARS-CoV-2 IgM/IgG) به عنوان یک روش سریع، ارزان و قابل دسترس در جهت تشخیص بیماری کرونا کاربرد فراوان داشته است. کیت های الایزا اغلب بر اساس شناسایی آنتی‌ژن ویروس کووید یا آنتی بادی‌های اختصاصی ضد آن طراحی شده اند. از آنجایی که تست های سرولوژی SARS-CoV-2 IgM/IgG بر اساس ارزیابی تولید آنتی بادی توسط سیستم ایمنی فرد انجام می شوند، فاکتورهای میزبانی متفاوت همچون سابقه ابتلا به بیماری‌های زمینه‌ای موثر بر عملکرد سیستم ایمنی، مصرف داروهای سرکوب کننده سیستم ایمنی و یا ابتلا همزمان به برخی از عفونت‌های ویروسی بر نتیجه آزمایش های آنتی بادی اثر می گذارند. از این رو، نتایج تست های سرولوژی به تنهایی قابل اطمینان نمی باشند و انجام تست‌های تکمیلی RT-qPCR یا CT اسکن سینه، در نظر گرفتن علائم و شرایط بالینی فرد و شرایط اپیدمیولوژیک جامعه، در کنار نتایج سرولوژی ضروری است.
نتایج منفی آزمایش های سرولوژی کووید ۱۹ در هفته اول پس شروع علائم قابل اعتماد نمی باشد و نمی تواند نشان دهنده بیمار نبودن فرد باشد. زیرا حداقل ۷ تا ۱۰ روز پس از شروع بیماری کرونا طول می کشد تا سطح آنتی بادی های تولید شده بر علیه این ویروس به مقدار قابل تشخیص برسد. از این رو آزمایش های سرولوژی کرونا اغلب در جهت بررسی سابقه ابتلا فرد به کرونا در گذشته استفاده می شوند و نمی توان بر اساس نتایج آنها به تنهایی وجود عفونت فعال را با اطمینان کامل تشخیص داد.

بیشتر بخوانید:
آزمایش آنتی بادی کرونا IgM (تشخیص سرولوژی) - SARS-CoV-2 IgM | چرا باید این آزمایش را انجام دهیم؟ | چه آمادگی قبل از انجام این آزمایش لازم است؟
آزمایش خون کرونا IgG (تشخیص سرولوژی) - SARS-CoV-2 IgG | چرا باید این آزمایش را انجام دهیم؟ | چه آمادگی قبل از انجام این آزمایش لازم است؟

سایر روش‌های تشخیصی:

سی تی اسکن سینه (Computed tomography (CT) of the chest):

با وجود آنکه تشخیص کووید ۱۹ با استفاده از RT-qPCR روشی استاندارد و اختصاصی است اما باید نتایج منفی کاذب این آزمایش را نیز در نظر داشت زیرا تشخیص نادرست این بیماری عواقب جدی برای بیمار به دنبال خواهد داشت. از این رو بسیاری از پزشکان انجام CT اسکن سینه را به عنوان یک روش تشخیص کمکی پیشنهاد کرده اند. CT اسکن ریه یک روش بسیار حساس است و می‌تواند تصاویر مشخصی از میزان درگیری ریه‌های بیمار را نشان دهد. بر این اساس، در افراد مشکوکی که نتایج تست RT-qPCR آنها منفی می‌شود اما بعضی از علائم بیماری کرونا را نشان می‌دهند، تکرار مجدد تست RT-qPCR و سی تی اسکن سینه برای تشخیص دقیق و قطعی بیماری توصیه شده است.
انجام سی تی‌ اسکن با وضوح بالا برای تشخیص بیماری در مراحل اولیه و ارزیابی شدت عفونت کووید ۱۹ در بیماران ضروری است. CT اسکن‌های معمولی در بیماران مبتلا به کرونا، تصاویری شبیه یک شیشه مات در هر دو طرف ریه و کدورت‌هایی در ریه را نشان می‌دهند. درگیری ریه‌ها در بعضی از موارد به صورت اشکال دایره‌ای که به سمت اطراف خارجی بافت ریه توسعه پیدا کرده‌اند، دیده می‌شوند.
اگر چه سی تی اسکن سینه به عنوان یک روش تشخیصی بسیار با ارزش در جهت تشخیص بیماری کرونا در نظر گرفته می‌شود، اما مانند روش‌های تشخیصی دیگر نقایصی نیز دارد، از قبیل:

عدم توانایی تشخیص انواع عفونت‌های ویروسی ذات الریه‌ای از یکدیگر
تصاویر غیر معمول

تصاویر CT اسکن ریه در بیماران مبتلا به کووید-۱۹ مانند بیماری‌های سارس (SARS) و مرس (MERS) است و از نظر ظاهری تفاوتی با یکدیگر ندارند. این مسئله، اختصاصیت روش CT اسکن را در جهت تشخیص قطعی بیماری کرونا کاهش می‌دهد به طوری که از طریق تصاویر CT اسکن سینه به تنهایی، نمی‌توان انواع ذات‌الریه ناشی از عفونت‌های ویروسی را از یکدیگر تشخیص داد. از این رو، انجام آزمایش RT-qPCR در کنار روش CT اسکن در جهت تشخیص قطعی ابتلا فرد به ویروس کرونا بسیار مفید است.

درمان بیماری کرونا چیست؟

شروع نقطه درمان:

تاکنون داروی اختصاصی و روش درمان قطعی برای بیماری کرونا و ویروس کووید-۱۹ مشخص نشده است. درمان‌های حمایتی همچون اکسیژن تراپی، مدیریت مایعات تجمع یافته در ریه‌ها و استفاده از آنتی بیوتیک‌های وسیع‌الطیف برای جلوگیری از عفونت‌های ثانویه باکتریایی در بیماران مبتلا به کرونا از مهم‌ترین استراتژی‌های مدیریت درمان این بیماری می‌باشند.

تراپی و مدیریت:

در بیماران مبتلا به کرونا به علت درگیری سیستم ایمنی بدن با ویروس، تقویت دفاع بدن از مهم‌ترین راه‌های موثر در درمان است. استفاده از مواد غذایی سرشار از انواع ویتامین‌ها (مانند C ،B و D) و همچنین خواب و استراحت کافی در روند و سرعت درمان بیماری بسیار تاثیر گذار است.

داروهای موثر در درمان بیماری کرونا:

بر اساس اطلاعات موجود در ارتباط با مکانیسم مولکولی عفونت کووید ۱۹ و ساختار ژنتیکی ویروس، چندین روش درمانی هدفمند برای از بین بردن ویروس و اختلال در عملکردهای بیماری زای آن مطرح شده‌اند. در ادامه توضیح مختصری در مورد آن‌ها داده می‌شود.

مهارکنندگان هدفمند ویروسی

رمدسیور (Remdesivir) یک داروی ضد ویروسی است که آنزیم‌های سنتز کننده ماده ژنتیکی ویروس (RNA) را مورد هدف قرار دهد. رمدسیویر با مسدود کردن مسیر رونویسی ماده ژنتیکی ویروس، تکثیر کووید-۱۹را مهار می‌کند و مانع از پیشرفت آلودگی سلول‌های ریه می‌شود. در حال حاضر استفاده از رمدسیور برای درمان بیمار کرونا از سوی سازمان بهداشت جهانی و سازمان غذا و دارو ایالت متحد آمریکا مورد تایید قرار گرفته است. بر این اساس به نظر می‌رسد که داروهای مشابه دیگر، همچون فاوی پیراویر (Favipiravir)، ریباویرین (Ribavirin) و گالی دسی ویر (Galidesivir) نیز در جهت درمان این بیماری مفید باشند.
ترکیبات کلروکین (Chloroquine)، هیدروکسی کلروکین (Hydroxychloroquine) و داروی ضد مالاریا در مطالعات آزمایشگاهی اثرات مهارکنندگی موثری بر ویروس کووید ۱۹ نشان داده‌اند و در برخی موارد برای درمان بیماری کرونا مورد استفاده قرار گرفته‌اند.
استفاده از پروتئازهای شبه کیموتریپسین (3CL pro) و پروتئازهای شبه پاپائین (PLP) که می‌توانند پاسخ‌های ایمنی ذاتی و التهابی سیستم ایمنی را مهار کنند و مانع از بروز واکنش‌های حاد تنفسی شوند نیز در درمان کووید-۱۹ کاربرد دارند.
ACE2 واسطه اصلی برای ورود ویروس به درون سلول‌های میزبان می‌باشد و دارای عملکرد پذیرندگی برای کروناویروس‌ها می‌باشد. از این رو مسدود کردن مسیر اتصال پروتئین S ویروس به گیرنده سلولی ACE2 به عنوان یک استراتژی ارزشمند در جهت مبارزه با عفونت کووید-۱۹ در نظر گرفته شده است.
در حال حاضر استفاده از برخی از داروهای ضد HIV و موثر بر سلول‌های بنیادین نیز در جهت درمان عفونت کووید-۱۹ در حال بررسی هستند.

سایر روش‌های درمانی:

آنتی بادی و پلاسما درمانی

روش پلاسما درمانی استفاده از آنتی بادی‌های اختصاصی ضد ویروس کووید ۱۹ است که در بدن افراد بهبود یافته از بیماری کرونا تولید شده است. این روش در جهت درمان بیماران بدحال کرونا بکار می‌رود. از این رو، بسیاری از بیماران بهبود یافته از کرونا برای اهداء پلاسما خود داوطلب می‌باشند. با وجود آنکه روش پلاسما درمانی در افراد مبتلا به فرم حاد و شدید بیماری کرونا نتایج مطلوبی نشان داده است اما احتمال خطرات اجتناب ناپذیری همچون ایجاد حساسیت، شوک و یا انتقال بیماری‌های عفونی نیز برای بیمار وجود دارد.
تولید آنتی‌ بادی‌های انسانی اختصاصی به روش‌های آزمایشگاهی یک روش مستقیم برای خنثی کردن این ویروس می‌باشد و تحت مطالعه است.

بیشتر بخوانید: روش درمان کرونا و موثرترین داروهایی که برای بیماران کرونایی تجویز می‌شوند

چگونه از بیماری کرونا پیشگیری کنیم؟

مهم‌ترین راه پیشگیری از بیماری کرونا، جلوگیری از انتقال و گسترش شیوع ویروس کووید-۱۹ می‌باشد. در ادامه روش‌های موثری برای جلوگیری از بیماری کرونا بیان شده است.

قرنطینه کردن افراد آلوده و به حداقل رساندن تماس‌ مستقیم با خود آن‌ها یا اشیاء، وسایل شخصی و سطوح آلوده مرتبط با آن‌ها
رعایت فاصله گذاری اجتماعی (حداقل ۲ متر)
استفاده از ماسک در اماکن پرخطر (سوپر مارکت‌ها، پمپ بنزین‌ها و مراکز بهداشتی) و سایر مراکز اجتماعی به خصوص محل کار و وسایل حمل و نقل عمومی
اجتناب از تماس دست‌ها به چشم‌ها، دهان و بینی و شستن مرتب دست‌ها با آب و صابون و یا ضد عفونی کردن آن‌ها با محلول‌های الکل دار سازگار با پوست
ضدعفونی کردن صحیح مواد خوراکی و کالاهای خریداری شده
با توجه به این موضوع که احتمال انتقال ذرات ویروسی کووید ۱۹ از طریق بزاق، ادرار و مدفوع وجود دارد، در نظر گرفتن احتمال آلوده بودن ظروف و سرویس‌های بهداشتی رستوران‌ها و اماکن عمومی امری ضروری است و به نظر می‌رسد که می‌تواند مسیرهای احتمالی انتقال دهانی- مدفوعی کرونا را محدود سازد

آیا با استفاده از واکسن می‌توان از ابتلا بیماری کرونا جلوگیری کرد؟

با توجه به نحوه انتشار ویروس کووید-۱۹ در محیط و چرخه انتقال آن در بین افراد، دسترسی به یک واکسن کارآمد امری ضروری به نظر می‌رسد. از زمان شناسایی ویروس کرونا ۲۰۱۹ و شیوع جهانی آن بسیاری از مراکز تحقیقاتی معتبر جهان مانند فایزر و مدرنا مطالعات خود را در جهت ساخت واکسن موثر این ویروس آغاز کرده‌اند. تاکنون چندین استراتژی مختلف در جهت ساخت واکسن در حیوانات آزمایشگاهی بکار برده شده‌اند و در حال حاضر بعضی از آن‌ها وارد فاز انسانی شده است. واکسن‌های در حال بررسی انواع مختلفی دارند و عبارتند از:

ویروس‌‌های زنده ضعیف شده
وکتورهای ویروسی
ویروس‌های غیر فعال شده
واکسن‌های ساب یونیت (زیر واحد)
DNA های نوترکیب ویروسی

مهم‌ترین مسئله در ساخت واکسن کرونا قابلیت ایجاد مصونیت پایدار و بی‌خطر در انسان است. متاسفانه به دلیل ساختار ژنومی کووید ۱۹، این ویروس بسیار مستعد بروز جهش‌های جدید و ایجاد تغییر در ساختار ژنی و آنتی ژنیک خود است. این موضوع ایجاد یک مصونیت پایدار و ایمنی کارآمد را در انسان با یک چالش بزرگ روبرو می‌کند. زیرا ما را همواره در خطر مواجهه با سویه‌های جهش یافته جدیدی از کووید ۱۹ قرار می‌دهد که ممکن است نسبت به آن‌ها مصونیت مناسب یا کافی نداشته باشیم و علی رغم استفاده از واکسن در خطر ابتلا به بیماری کرونا باشیم.

مشاوره و نکات حمایتی:

بیماری کرونا اگرچه در ابتدا به عنوان یک بیماری حاد تنفسی معرفی شد اما در حقیقت می‌تواند به شکل یک بیماری چند سیستمی بروز کند و در موارد شدید اغلب بخش‌های بدن را درگیر نماید. با توجه به جدید و ناشناخته بودن این بیماری، تا به امروز روش‌های قطعی در جهت پیشگیری، تشخیص، و درمان بیماری کرونا ارائه نشده است. بر اساس مجموع تحقیقات انجام شده، سازمان بهداشت جهانی مطالب بسیار مهمی را در این زمینه توصیه کرده است که به عنوان نکات پایانی این مقاله بطور خلاصه ارائه می‌گردد.

با توجه به ماهیت ویروسی عامل عفونی بیماری کرونا، استفاده از آنتی بیوتیک‌ها در جهت درمان این بیماری اثری ندارد و تنها برای جلوگیری از بروز عفونت‌های باکتریایی ثانویه کاربرد دارند
ویروس کووید ۱۹ توسط نیش حشرات قابل انتقال نمی‌باشد و راه‌های تماس آن از طریق تماس مستقیم با ذرات معلق هوایی، قطرات و ترشحات تنفسی یا سطوح و اشیاء آلوده به ویروس SARS-CoV-2 می‌باشد
نوشیدنی‌های الکلی (متانول و اتانول)، اسپری کردن و تنفس مواد ضد عفونی کننده در پیشگیری از ابتلا به بیماری کرونا نقشی ندارند و عوارض خطرناکی را برای فرد به دنبال دارد
نگه داشتن دم به مدت ۱۰ ثانیه و بررسی نداشتن تنگی نفس در بازدم بعد از آن، روش صحیحی برای تشخیص ابتلا به بیماری کرونا نمی‌باشد
قرار گرفتن در معرض آفتاب و دمای بالاتر از ۲۵ درجه سانتی گراد اثری در غیر فعال کردن ویروس کووید ۱۹ ندارد. این ویروس نسبت به هوای سرد مقاوم است و در سرما و برف از بین نمی‌برد
ویروس کووید-۱۹ در دمای یخچال و فریزر به مدت طولانی و بصورت پایدار باقی می‌ماند. طبخ کامل و دمای بالاتر از ۸۰ درجه سانتی گراد بهترین راه غیر فعال کردن این ویروس در مواد غذایی می‌باشد
ویروس کووید ۱۹ در ارتفاعات و مناطق گرم و مرطوب نیز قابل انتقال است
لامپ‌های ماورا بنفش (Ultraviolet, UV) برای چشم، پوست و مو بسیار خطرناک است و نباید برای ضدعفونی کردن به کار برده شوند
با توجه به ساختار لیپیدی پوسته ویروس، استفاده از محلول‌های آب و صابون و ضد عفونی‌کننده‌های الکلی سازگار با پوست، بهترین راه ضد عفونی‌کننده دست می‌باشند.
دماسنج قادر به تشخیص بیماری کووید-۱۹ نمی‌باشد و تنها دمای بدن را نشان می‌دهد. بنابراین در صورتی که از طریق این دستگاه‌ها مشخص شود که دمای بدن فرد بالاتر از ۳۸ درجه سانتی گراد است، انجام تست‌های سرولوژیک الایزا و مولکولی RT-qPCR در جهت تشخیص صحیح بیماری کرونا ضروری است
واکسن‌های پیشگیری کننده ذات الریه و آنفولانزا تیپ B در پیشگیری از ابتلا به بیماری کرونا تاثیری ندارند چرا که این ویروس جدید می‌باشد و ساختار آن با ساختار واکسن‌های موجود متفاوت است
تا امروز واکسنی بر علیه ویروس کووید ۱۹ بصورت تجاری در دسترس مردم جهان قرار نگرفته است. با این حال استفاده از واکسن‌های مربوط به بیماری‌های تنفسی دیگر برای محافظت فرد از ابتلا به آن بیماری‌ها و کاهش خطر حساس شدن فرد برای ابتلا به این بیماری توصیه می‌شود
شستن مداوم بینی با محلول آب نمک و خوردن سیر اثری بر این ویروس نداشته و تنها خاصیت ضد باکتریای دارند
ویروس کووید ۱۹ قادر است تمام گروه‌های سنی از نوزادان تا کهنسالان را آلوده کند و شرایط سیستم ایمنی و سلامت فرد تعیین کننده روند بیماری زایی آن است
فرم حاد و شدید بیماری کرونا و میزان مرگ و میر ناشی از بیماری کووید-۱۹ در افراد مبتلا به بیماری‌های زمینه‌ای مانند دیابت، بیماری‌های قلبی- عروقی، بیماری‌های تنفسی، فشار خون یا نقص سیستم ایمنی و افراد بالاتر از ۵۵ سال بیشتر است

امید است که در نتیجه تلاش های بدون وقفه مراکز تحقیقاتی و سازمان‌های بهداشت و درمان جهانی، این بیماری کنترل شود. همانند دیگر بیماری‌های کشنده عفونی که به دلیل وجود واکسن و داروهای مناسب و کاربردی قابل کنترل شده‌اند.

منابع:

https://www.fda.gov/media
https://www.medrxiv.org

دسته بندی مقالات

آخرین مقالات