پاسخ به سوالات مهم و رایج درباره واکسن کووید ۱۹
مدتی پس از آغاز همه گیری جهانی بیماری کرونا ۲۰۱۹، محققان مطالعات خود را در جهت ساخت واکسن موثر آغاز کردند. خوشبختانه با تلاش‌های بی وقفه‌ای که در مراکز تحقیقاتی معتبر نقاط مختلف جهان صورت گرفت واکسن‌های متفاوتی ساخته شد و هم اکنون در حال ارائه هستند. با توجه به تنوع واکسن‌ها، مدت زمان کوتاه تحقیقاتی که برای ساخت آن‌ها صرف شد و عدم اطمینان کامل از میزان و پایداری سطح ایمنی ناشی از آن‌ها، این سوال مهم مطرح می‌شود که چگونه متوجه شویم اطلاعاتی که در مورد واکسن‌های کووید-۱۹ در دسترس هستند دقیق می‌باشند؟
دانستن اینکه به کدام یک از منابع اطلاعاتی موجود می‌توانید اعتماد کنید دشوار است. مانند همه واکسن‌ها، دانشمندان همچنان در حال بررسی دقیق عوارض جانبی واکسن‌های کووید-۱۹ هستند و مطالعات آن‌ها برای سال‌های طولانی ادامه خواهد داشت.
قبل از مطالعه هر مطلبی در مورد واکسن های کووید-۱۹، دقت کنید اطلاعات از منابع معتبر باشند و بروزرسانی آن‌ها منظم انجام شود.
به شما پیشنهاد می‌دهیم در ادامه این مقاله با ما همراه باشید تا با مطالعه مطالبی که در قالب پرسش و پاسخ مطرح شده‌اند بخشی از سوالاتی که به احتمال زیاد درباره واکسن کرونا ممکن است برای شما پیش آمده باشد را پاسخ دهیم.
آیا واکسن کووید-۱۹ ژن‌های من (DNA) را تغییر می‌دهد؟
خیر. واکسن‌های کووید-۱۹ به هیچ وجه تغییری در DNA شما ایجاد نمی‌کنند. در حال حاضر دو نوع واکسن کووید-۱۹ وجود دارد: واکسن‌های RNA پیام‌رسان (mRNA) و واکسن ناقل ویروسی (وکتور). واکسن‌های mRNA و وکتور ویروسی کووید-۱۹، ماده ژنتیکی ویروس کووید ۱۹ را به سلول‌های ما می‌دهند تا ایجاد محافظت در برابر ویروس عامل کووید-۱۹ را شروع کنند. با این حال، این ماده هرگز وارد هسته سلول (جایی که DNA ما در آن نگهداری می‌شود) نمی‌شود. این بدان معناست که مواد ژنتیکی موجود در واکسن‌ها به هیچ وجه نمی‌توانند بر DNA ما تاثیر بگذارند یا با آن ارتباط برقرار کنند. همه واکسن‌های کووید-۱۹ بدن ما را برای مبارزه با ویروس آماده می‌کنند.
آیا اگر قصد بچه‌دار شدن داشته باشم، دریافت واکسن کووید- ۱۹ بی‌خطر است؟
بله. اگر اکنون می‌خواهید باردار شوید یا در آینده قصد آن را دارید، بهتر است قبل از بارداری واکسیناسیون کووید-۱۹ را انجام دهید.
در حال حاضر هیچ مدرکی وجود ندارد که نشان دهد واکسیناسیون کووید-۱۹ مشکلی در بارداری ایجاد می‌کند. علاوه بر این، تاکنون هیچ موردی در ارتباط با مشکلات باروری ناشی از عوارض جانبی واکسن‌های مختلف از جمله واکسن های کووید-۱۹ نیز مشاهده نشده است.
آیا انجام واکسیناسیون برای افرادی که در گذشته به کرونا مبتلا شده‌اند نیز لازم است؟
بله. از آنجایی که اطلاعات دقیقی در مورد مدت زمان پایداری و میزان آنتی بادی‌های اختصاصی کووید ۱۹ وجود ندارد، انجام واکسیناسیون برای همه افراد ضروری به نظر می‌رسد. با این وجود، طبق دستورالعمل سازمان بهداشت جهانی (WHO) پیشنهاد می‌شود که همه افراد قبل از دریافت واکسن باید آزمایش PCR کرونا را انجام دهند و مطمئن شوند که در زمان واکسیناسیون مبتلا به کرونا نیستند.
آیا دریافت واکسن کووید-۱۹ می‌تواند فرد را به کرونا مبتلا کند؟
خیر. هیچ یک از واکسن‌های مجاز و توصیه شده کووید-۱۹ و یا واکسن‌های کووید ۱۹ دیگری که هم اکنون در حال تولید هستند، حاوی ویروس‌های زنده فعالی نیستند که باعث ایجاد کرونا شود. این بدان معنی است که واکسن کووید-۱۹ نمی‌تواند شما را بیمار کند.
واکسن‌های کووید ۱۹ به سیستم ایمنی بدن ما می‌آموزد که چگونه ویروس عامل کرونا را بشناسد و با آن مبارزه کند. گاهی این روند می‌تواند موجب بروز علائمی مانند تب شود. این علائم طبیعی هستند و نشانه‌ی فعالیت و تحریک سیستم ایمنی شما می‌باشند. بعد از واکسیناسیون، ایجاد ایمنی محافظت کننده در برابر ویروسی کووید-۱۹ چند هفته طول می‌کشد.
آیا واکسن کووید ۱۹ می‌تواند باعث مثبت شدن نتایج آزمایش‌های PCR و آنتی بادی کرونا شود؟
واکسن کووید ۱۹ منجر به مثبت شدن نتیجه آزمایش PCR کرونا نخواهد شد، زیرا این آزمایش وجود بیماری فعال را تشخیص می‌دهد و نمی‌تواند سطح ایمنی فرد را تعیین کنند.
از طرف دیگر، از آنجا که واکسیناسیون کووید-۱۹ باعث ایجاد پاسخ ایمنی می‌شود، در اغلب موارد نتیجه آزمایش سرولوژی یا آنتی بادی کرونا (IgM و IgG) که میزان ایمنی افراد نسبت به ویروس کووید ۱۹ را اندازه‌گیری می‌کند، پس از مدتی مثبت خواهد شد.
آیا واکسن‌های کووید-۱۹ می‌توانند ایمنی طولانی مدت ایجاد کنند؟
از آنجا که واکسن‌های کرونا در ماه‌های اخیر ساخته شده‌اند، برای اظهار نظر در مورد مدت پایداری آن‌ها و ایجاد ایمنی طولانی مدت هنوز زود است و تحقیقات برای پاسخ به این سوال همچنان ادامه دارد. با این حال، داده‌های موجود نشان می‌دهد که اکثر افرادی که از بیماری کرونا بهبود می‌یابند، ایمنی موقتی پیدا می‌کنند و حداقل برای مدت کوتاهی در برابر ابتلا به عفونت مجدد محافظت می‌شوند. با این وجود محققان همواره در حال بررسی میزان ایمنی حاصل شده بعد از ابتلا به این بیماری یا واکسیناسیون آن هستند.
مزایای تزریق واکسن کووید -۱۹ چیست؟
واکسن‌های کرونا در اثر ایجاد پاسخ ایمنی نسبت به ویروس SARS-Cov-2، شما را در برابر بیماری کووید ۱۹ محافظت می‌کنند. ایجاد ایمنی از طریق واکسیناسیون به معنای کاهش خطر ابتلا به بیماری و عوارض آن است. این مصونیت به بدن شما کمک می‌کند تا در صورت مواجهه با ویروس آمادگی مبارزه با آن را داشته باشد. علاوه بر این، واکسیناسیون ممکن است از افراد دیگری که با شما در ارتباط هستند نیز محافظت کند، زیرا اگر از ابتلا به کرونا در امان باشید، احتمال آلوده شدن افراد دیگر توسط شما هم کمتر است. این امر به ویژه برای محافظت از افرادی که در معرض خطر بیماری شدید ناشی از کووید-۱۹ هستند، مانند ارائه‌دهندگان خدمات بهداشتی، سالمندان و افراد مبتلا به بیماری‌های زمینه‌ای، بسیار مهم است.
آیا پس از واکسیناسیون کووید-۱۹ می‌توانیم رعایت پروتکل‌های بهداشتی را متوقف کنیم؟
خیر. در حالی که واکسن کرونا شما را در برابر ابتلا به این بیماری جدی محافظت می‌کند، ما هنوز مشخص نشده است در صورتی که پس از واکسیناسیون ویروس کووید -۱۹ وارد بدن شما شود چه حد می‌توانید از آلودگی و انتقال ویروس به دیگران جلوگیری کنید. برای کمک به امنیت دیگران، حتی پس از دریافت واکسن حداقل فاصله ۲ متری از دیگران را حفظ کنید، دهان خود را در هنگام سرفه یا عطسه با استفاده از دستمال یا آرنج خود بپوشانید، مرتبا دستان خود را بشویید و ماسک بزنید (به ویژه در فضاهای بسته، شلوغ یا دارای تهویه ضعیف). علاوه بر این، همچنان بر اساس شرایط و خطراتی که در زندگی خود دارید، از راهنمایی‌های مقامات محلی خود پیروی کنید.
آیا واکسن‌های دیگر می‌توانند به حفاظت در برابر کووید-۱۹ کمک کند؟
در حال حاضر، شواهدی مبنی بر محافظت سایر واکسن‌ها در برابر کووید-۱۹ به غیر از واکسن‌های خاص ویروس SARS-Cov-2 وجود ندارد.
با این حال، دانشمندان در حال بررسی این موضوع هستند که آیا برخی واکسن‌های موجود مانند واکسن Bacille Calmette-Guérin (BCG)، که برای جلوگیری از بیماری سل استفاده می‌شود، برای کووید-۱۹ نیز موثر هستند یا خیر. سازمان بهداشت جهانی (WHO) نیز در حال ارزیابی شواهد حاصل از این مطالعات است.
چه آزمایشی برای بررسی تاثیر واکسن کرونا پس از انجام واکسیناسیون انجام می‌شود؟
آزمایش خون یا سرولوژی کرونا تستی است که پس از دریافت واکسن کرونا می‌تواند در جهت بررسی سطح ایمنی ایجاد شده انجام شود. بر اساس نتایج این آزمایش می‌توان میزان آنتی بادی‌های اختصاصی ضد کووید-۱۹ که در اثر واکسیناسیون و پاسخ سیستم ایمنی در بدن فرد تولید شده است را اندازه‌گیری نمود. البته باید توجه داشت انجام این آزمایش مگر مواردی که پزشک توصیه کند، برای همه افراد ضروری نمی باشد.
در آزمایش سرولوژی کووید-۱۹ که پس از واکسیناسیون انجام می‌شود چه فاکتورهایی بررسی می‌گردد؟
در آزمایش سرولوژی پس از واکسیناسیون کووید-۱۹ سطح آنتی‌بادی‌های اختصاصی کرونا اندازه‌گیری می‌شود. در صورتی که این آزمایش در ۱۴ روز اول پس از دریافت واکسن انجام گردد، سطح هر دو آنتی بادی IgM و IgG کووید-۱۹ اندازه‌گیری می‌شود اما در مواردی که مدت زمان بیشتری از دریافت واکسن کرونا گذشته باشد، ممکن است نتیجه آزمایش IgM منفی شود و بهتر است تنها سطح IgG مورد سنجش قرار گیرد.
آیا دریافت واکسن کووید-۱۹ و انجام آزمایش سنجش میزان ایمنی ایجاد شده از واکسن کرونا برای افراد مبتلا به بیماری‌های نقص سیستم ایمنی و سرطان مفید است؟
هنوز اطلاعات کافی در مورد چگونگی واکنش سیستم ایمنی این افراد نسبت به واکسن کووید ۱۹ وجود ندارد. با این حال متخصصان معتقدند اگرچه در این افراد به دلیل ضعف سیستم ایمنی ممکن است سطح آنتی بادی اختصاصی کووید ۱۹ در حد قابل قبول افزایش پیدا نکند، اما همان میزان کم ایمنی ایجاد شده نیز بسیار بهتر از عدم ایمنی مطلق است.
آیا مصرف دارو می‌تواند بر نتیجه آزمایش آنتی بادی خون پس از دریافت واکسن کرونا تاثیر بگذارد؟
بله. داروهایی که بر عملکرد سیستم ایمنی تاثیر می‌گذارند مانند انواع کورتون‌ها یا داروهای غیر کورتیکواستروئیدی مثل متوترکسات (Methotrexate)، ریتوکسیماب (Rituximab) یا مایکوفنولات (Mycophenolate) می‌توانند بر نتیجه آزمایش سنجش میزان ایمنی ایجاد شده از واکسن کووید ۱۹ تاثیر بگذارند. از اینرو بهتر است در صورت نیاز و توصیه پزشک مدتی پس از اتمام مصرف این داروها سطح ایمنی خود را چک کنید.
در مورد مصرف این داروها در زمان دریافت واکسن کووید ۱۹ و در فاصله زمانی بین دو دوز آن حتماً با پزشک یا مسئولین مراقبت‌های بهداشتی صحبت کنید.
منابع:
https://www.who.int
https://www.cdc.gov
https://www.creakyjoints.org
دکتر سارا کدخدایی
