جدیدترین علائم گوارشی کرونا (کووید ۱۹)

با فرارسیدن تابستان و با توجه به جهش‌های زیاد ویروس، افراد مبتلا و ناقل ویروس کووید-۱۹ علائم متنوع و جدیدی از خود بروز می‌دهند این موضوع باعث شده تا افراد با علائم گوارشی کرونا به مراکز درمانی مراجعه کنند. بر خلاف آنچه که اغلب مردم تصور می‌کردند گرم شدن هوا تاثیری بر کاهش میزان شیوع بیماری کرونا نداشته است. در حال حاضر و در فصل تابستان، در آستانه مواجهه با پیک دوم شیوع ابتلا به ویروس کرونا قرار گرفته‌ایم. از این رو ما در مجله پزشکی آزمایشگاه کولایف با گردآوری مطالب و مقالات معتبر علمی و به روز دنیا در خصوص این علائم اقدام به نگارش این مطب نموده‌ایم. در ادامه این مقاله با ما همراه باشید.

بیشتر بخوانید: ویروس کرونا و بیماری ناشی از آن چیست؟ | علائم، عوارض، تشخیص، درمان و پیشگیری

علائم کرونا (کووید-19) در آغاز ظهور

در ابتدای شیوع کرونا، این بیماری به عنوان یک ذات‌الریه حاد تنفسی معرفی شد. تب بالا، سرفه خشک، تنگی نفس و درد در ناحیه قفسه سینه از علائم اولیه‌ای این بیماری در نظر گرفته شدند. پس از مدتی احساس خستگی شدید، بدن درد و سردرد، لرزهای متناوب، سوزش گلو، خلط، عطسه، آبریزش بینی و از دست دادن حواس بویایی و چشایی و اسهال نیز به علائم این بیماری اضافه شد. شواهد بالینی نشان می‌دهد که با گذشت زمان علائم کرونا تغییر پیدا کرده است و  تظاهرات بالینی متفاوتی در بیماران گزارش شده است. دلیل این مسئله توانایی کرونا ویروس ۲۰۱۹ در ایجاد جهش‌های ژنی است که می‌توانند منجر به تغییر خصوصیات بیماری‌زایی این ویروس شوند.

علائم گوارشی کرونا و نشانه‌های تابستانی بیماری (کووید-19)

بر اساس نتایج حاصل از مطالعات اپیدمیولوژی انجام گرفته در ایران، با گرم شدن هوا بیماری کووید-19 از یک بیماری تنفسی در حال تغییر به یک بیماری گوارشی است. علائم گوارشی کرونا که به خصوص با رسیدن فصل گرما و تابستان گزارش شده‌اند شامل موارد زیر می‌باشند:

• اسهال شدید
• حالت تهوع و استفراغ
• گرفتگی عضلات شکم
• معده درد
• از دست دادن اشتها
• از دست دادن حواس بویایی و چشایی

بیماری گوارشی کووید-19 اغلب به همراه تب پایین و علائم تنفسی خفیف بروز می‌کند. در این بیماران سرفه‌های خشک بیشتر از تب بالا مشاهده می‌شود.

 
دلایل ظهور کرونای گوارشی و افزایش شیوع این بیماری در فصل گرما

در سطح سلول‌های دستگاه گوارش نیز مانند سلول‌های ریه، گیرنده‌های مناسبی برای اتصال ویروس کرونا (کووید-19) وجود دارد. ویروس کرونا به راحتی می‌تواند از طریق این گیرنده‌ها دستگاه گوارش فرد را آلوده کند. 
بر اساس شواهد موجود یکی از دلایل مشاهده علائم گوارشی کرونا بروز بعضی از جهش‌ها در ساختار ژنتیکی ویروس است. این جهش‌ها توانایی ویروس کرونا را برای استقرار در دستگاه گوارش بیشتر کرده است.
مطالعات انجام شده نشان داده‌اند اثرات منفی کووید-19 بر دستگاه تنفس و سیستم التهابی بدن مانند حالتی است که فرد دچار گرمازدگی می‌شود. بنابراین به نظر می‌رسد که در شرایط آب و هوایی گرم کرونا ویروس جدید می‌تواند با کمک یک نیروی خارجی به نام گرما شدت بیماری‌زایی خود را افزایش دهد.   
از میان برداشتن محدودیت‌های اجتماعی و عدم رعایت فاصله‌گذاری مناسب نیز یکی از دلایل بسیار مهم در افزایش شیوع دوباره کووید-19 می‌باشد.

 
خطرات ناشی از تغییر علائم تنفسی به علائم گوارشی کرونا

کاهش شدت علائم تنفسی کووید-19 و تغییر علایم آن از حالت تنفسی به گوارشی برای پزشکان و اپیدمیولوژیست‌ها بسیار نگران‌کننده بوده است.

• بیماران مبتلا به کرونا گوارشی ممکن است علائم تنفسی بسیار خفیفی داشته باشند و از بیمار بودن خود در مراحل اولیه بیماری مطلع نشوند. این مسئله می‌تواند کنترل انتشار ویروس و مدیریت درمان آن‌ها را با مشکل روبرو کند.
• آغاز فصل تابستان و کم شدن شدت علائم تنفسی بیماری کووید-19 موجب سردرگمی افراد برای تشخیص علائم بیماری خود از آنفولانزا می‌شود.
• مشابه بودن علائم گوارشی کووید-19 به بسیاری از بیماری‌های گوارشی دیگر، می‌تواند فرد را نسبت به احتمال خطر ابتلا به بیماری کرونا بی‌توجه نماید و عواقب سنگینی را برای او بدنبال داشته باشد.
• در نتیجه تغییر محل اصلی عفونت‌زایی کووید-19 از دستگاه تنفسی به دستگاه گوارش، این احتمال وجود دارد که نتایج آزمایش کرونا PCR نمونه‌های تنفسی مبتلایان به کرونا گوارشی که علائم تنفسی خفیفی دارند، به صورت منفی گزارش شود. بنابراین آن‌ها در حالی که ناقلین فعال کووید-19 می‌باشند، به عنوان افراد سالم در نظر گرفته می‌شوند. 
• ناقلین فعال کرونا گوارشی می‌توانند ویروس کووید-19 را از طریق دهان، بزاق، استفراغ و مدفوع خود به دیگران انتقال دهند (مسیر دهانی-مدفوعی). همچنین پاشیده شدن ذرات ویروس به محیط اطراف از طریق قطرات تنفسی عطسه یا سرفه این افراد و یا تماس دست‌های آلوده آن‌ها با سطوح مختلف نیز نقش بسیار مهمی در انتقال کرونا تنفسی یا گوارشی به افراد سالم دارد. 

بنابراین تغییر علائم کووید-19 از یک بیماری حاد تنفسی به یک بیماری گوارشی و عدم آگاهی افراد از ابتلای خود به این بیماری می‌تواند برای آن‌ها عواقب بالینی جدی را از نظر پیشرفت بیماری و مدیریت درمان بدنبال داشته باشد. علاوه بر این، این مسئله منجر به انتشار گسترده‌تر بیماری و افزایش تعداد مبتلایان کرونا در فصل تابستان خواهد شد.

 
درمان بیماری کرونا گوارشی چگونه است؟

در اغلب بیماران مبتلا به کرونای گوارشی، اسهال ممکن است به تنهایی، هم زمان با علائم تنفسی یا بعد از آن اتفاق بیفتند. این بیماران معمولا تب بسیار خفیفی می‌کنند یا اصلا تب نمی‌کنند.  همچنین علائم تنفسی در آن‌ها ممکن است بصورت یک آنفولانزا معمولی بروز کند و یا اصلا مشاهده نشود. به همین دلیل اغلب این افراد بدون نیاز به مراقبت‌های بیمارستانی درمان می‌شوند. 
بیماری کرونا گوارشی در افرادی که سابقه بیماری‌های زمینه‌ای ندارند و در شرایطی که با علائم حاد تنفسی همراه نباشد، معمولا با روش‌های خانگی قابل درمان است. 
اگرچه مشاهده علائم اسهال، استفراغ یا حالت تهوع قطعا به معنای ابتلای قطعی شما به کرونا گوارشی نمی‌باشد، اما لازم است که نسبت به علائم خود هشیار باشید. به خصوص اگر بیماری کووید-19 در محل زندگی یا کار شما شیوع بالایی داشته باشد.
مدت زمان بیماری گوارشی کرونا در مقایسه با کرونا تنفسی بیشتر است و در حدود ۱۶ روز طول می‌کشد. در این مدت بیمار مقادیر زیادی از ویروس را از طریق مدفوع خود دفع می‌کند. این بیماران می‌توانند دیگران را از مسیرهای دهانی- مدفوعی آلوده کنند. با توجه به این موضوع رعایت نکات زیر در زمان اپیدمی بیماری کووید-19 و مشاهده علائم گوارشی برای هر فرد  الزامی است:

• در خانه بمانید، استراحت کنید و برای جلوگیری از انتقال احتمالی ویروس کووید-19 به دیگران روابط خود را محدود کنید.
• در صورت امکان از دستشویی و تخت اختصاصی خود استفاده کنید. 
• سرویس‌های بهداشتی را بعد از هر بار استفاده کاملا ضدعفونی کنید (کف زمین، شیرهای آب، کاسه توالت، روشویی، سیفون و دکمه آن و دستگیره‌های درب).
• در سرویس بهداشتی از دستمال‌های حوله‌ای یکبار مصرف استفاده نمایید.
• دست‌های خود را بطور مرتب با آب وصابون بشویید و یا با محلول‌های الکلی %70 ضدعفونی کنید. به خصوص پس از استفاده از سرویس بهداشتی و قبل از تهیه غذا.
• سطوحی را که با آن‌ها در تماس هستید بطور مرتب ضد عفونی کنید. مانند: میزکار، تلفن، گوشی همراه، کامپیوتر و ...
• مايعات زيادی بنوشيد. جایگزین کردن مایعات از دست‌رفته بدن در زمان اسهال و استفراغ بسیار مهم است. بهترین راه‌ حل برای این منظور تهیه پودر او آر اس (ORS) از داروخانه و مصرف آن است. پودر ORS دارای نمک و شکر است و می‌تواند املاحی را که بدن در اثر اسهال از دست می‌دهد، جبران کند. آب‌میوه‌های آبدار یا نوشیدنی‌های ملایم به همراه کراکر شور و آبگوشت نیز به شما پیشنهاد می‌شود.
• رژیم غذایی ملایم و سبک داشته باشید. غذاهایی مانند موز، برنج سفید، سس سیب و نان تست می‌توانند به درمان اسهال کمک کنند و کربوهیدرات‌های مورد نیاز بدن شما را تامین نمایند. همچنین می‌توانید از جو دوسر، سیب‌زمینی آب‌پز یا پخته‌شده و مرغ پخته‌شدهٔ بدون پوست استفاده کنید.

چه زمانی برای درمان بیماری کرونا گوارشی باید به پزشک مراجعه کرد؟
 

• در صورتی که درد ناحیه شکم شما به خاطر مشکلات گوارشی دیگر و یا مسمومیت غذایی باشد، به طور معمول در طول ۴۸ ساعت برطرف می‌شود. بنابراین اگر علائم شما بیشتر از دو روز طول کشید به پزشک مراجعه کنید زیرا ممکن است این علائم در نتیجه عفونت باکتریایی جدی‌تر و یا از علائم کرونا باشند.
• در صورتی که اسهال شما بیشتر از 5 روز طول بکشد حتما باید به پزشک مراجعه کنید. این اسهال می‌تواند از علائم کرونا گوارشی شدید یا کرونا تنفسی باشد.
• در افرادی که سابقه ابتلا به بیماری‌های زمینه‌ای و به خصوص بیماری التهابی روده (IBD) را دارند لازم است که بلافاصله پس از مشاهده علائم گوارشی به پزشک مراجعه کنند.
• در افرادی که علائم گوارشی آن‌ها به همراه تب بالا، سرفه، احساس تنگی نفس، احساس ضعف بسیار شدید، ادرار تیره، خشکی دهان و زبان، سرگیجه، اسهال خونی یا سیاه و درد شدید شکم مشاهده می‌شود، لازم است که در کوتاه‌ترین زمان ممکن به پزشک مراجعه نمایند. 
   

توصیه‌های لازم برای پیشگیری از ابتلا به کرونا گوارشی در فصل تابستان
 

• زدن ماسک و شستشوی مداوم دست‌ها اصلی‌ترین اصول پیشگیری برای جلوگیری از ابتلا به کووید تنفسی و گوارشی می‌باشند.
• رعایت فاصله‌گذاری اجتماعی اکیدا توصیه می‌شود.
• حوله و ظروف غذایی اختصاصی خود را داشته باشید.
• میوه و سبزیجات تازه را به خوبی بشویید و سپس در یخچال نگهداری کنید.
• مواد غذایی گوشتی و غیرگوشتی را بطور کامل پخته و سپس مصرف نمایید.
• از خوردن غذاهای فست فود و نیمه آماده پرهیز کنید.
• تا حد امکان از رفتن به کافی شاپ و رستوران‌ها خودداری نمایید.
• به علائم بالینی خود توجه بسیار داشته باشید. در صورت مشاهده علائمی همچون اسهال و یا دیگر علائم گوارشی کرونا به صورت چند روز متوالی حتما به پزشک مراجعه نمایید.
• در صورت مشاهده علائم گوارشی پیوسته، انجام تست‌های تشخیصی کووید-19 (آزمایش های RT-PCR و الایزا) ضروری است. 
• در صورت منفی شدن نتایج آزمایش‌های RT-PCR و الایزا، به نوع و شدت علائم خود توجه کنید، روابط خود را با دیگران به مدت دو هفته محدود کرده و تمامی اصول بهداشتی را رعایت نمایید.
• در صورتی که علی رغم انجام دستورهای خانگی ارائه شده در بخش قبل و یا دستورات پزشک علائم شما برطرف نشد، انجام دوباره تست‌های تشخیصی کرونا توصیه می‌شود.
• بر اساس تحقیقات انجام شده مصرف آب کافی و نوشیدنی‌های خنک و جلوگیری از بالارفتن زیاد دمای بدن، نقش بسیار مهمی در پیشگیری از بروز تظاهرات بالینی کووید-19 در آب و هوای گرم و فصل تابستان خواهد داشت. 

منابع:

https://www.cdc.gov
https://www.healthline.com
https://www.publichealthmatters.blog.gov.uk
https://www.ncbi.nlm.nih.gov
https://www.livescience.com
https://www.sciencedaily.com
https://www.nature.com
https://www.webmd.com