حدود ۴ درصد از بارداری ها با عارضه ای به نام دیابت بارداری همراه هستند. جالب آن است که این بیماری اغلب در زنانی دیده می شود که تاکنون هیچ گاه به دیابت مبتلا نبوده اند. لذا با توجه به حساسیت دوران بارداری و اهمیت آن بر سلامت جنین، بر آن شدیم تا چکیده ای از مطالب در زمینه دیابت در زمان حاملگی، علائم قند بارداری، تاثیر دیابت حاملگی بر روی مادر، جنین و عوارض آن، تشخیص، درمان و پیشگیری در اختیار شما خواننده گرامی قرار دهیم.
علل | علائم | عوارض | تشخیص | درمان | پیشگیری | مشاوره و نکات حمایتی
دیابت بارداری نوعی از دیابت است که در اثر بالا رفتن سطح قند خون در زنان باردار به صورت ناگهانی رخ می دهد. علت دقیق قند بارداری ناشناخته است و نمی تواند به طور کامل متوقف شود، اما می توان آن را کنترل و از پیشرفت آن جلوگیری کرد. اگر پزشک برای شما تشخیص دیابت حاملگی داده است، سریعاً برای درمان اقدام کنید چرا که قند بارداری بر روی سلامت جنین و مادر اثر می گذارد.
هورمون انسولین که از سلول های خاصی در پانکراس (لوزالمعده) ترشح می شود، قند خون را در بدن ما تنظیم می کند. در طی دوران حاملگی، بدن برخی زنان به دلیل تغییرات هورمونی نسبت به انسولین مقاومت پیدا کرده در نتیجه مقدار انسولین کاهش یافته و به دنبال آن قند خون افزایش پیدا می کند.
طبق تحقیقات انجام گرفته از بین هر ۱۰۰ زن باردار، ۳ تا ۸ نفر به دیابت بارداری مبتلا می شوند که این افراد شرایط خاصی را دارا بوده اند که موارد زیر از آن جمله هستند:
بیشتر بخوانید: دیابت چیست؟ | انواع، علل، علائم، تشخیص و درمان
اغلب مادران مبتلا به دیابت حاملگی، علامتی ندارند. این در حالی است که در برخی افراد علائم زیر دیده می شود:
در صورت عدم مراجعه به موقع به پزشک و همچنین عدم درمان و کنترل سریع دیابت بارداری، عوارض زیر می تواند سلامت مادر و جنین را به تهدید کند.
دیابت بارداری علاوه بر اینکه روی مادر تاثیرات سویی دارد می تواند عوارضی را هم برای جنین و نوزاد مادر دیابتی به همراه داشته باشد که از آن جمله می توان به موارد زیر اشاره کرد:
انجام تست قند خون به منظور تشخیص دیابت بارداری برای تمام مادران باردار بین ۲۴ تا ۲۸ هفته بارداری ضروری است و توسط پزشک متخصص زنان و زایمان معمولاً توصیه می شود. این تست در آزمایش های غربالگری دوران بارداری و پیش از تولد مورد بررسی قرار می گیرد. به طور کلی این قند بارداری از طریق ۳ تست رایج آزمایشگاهی سنجیده می شود.
بیشتر بخوانید: آزمایش های غربالگری دوران بارداری و پیش از تولد
بیشتر بخوانید: آزمایش قند ناشتا - Fasting Blood Sugar | چرا باید این آزمایش را انجام دهیم؟ | چه آمادگی قبل از انجام آزمایش خون لازم است؟
درمان و کنترل دیابت بارداری در مادران باردار نیازمند توجه به رژیم غذایی صحیح و مناسب و همچنین ورزش مرتب است. به علاوه در صورت لزوم و تشخیص پزشک معالج، استفاده از انسولین نیز گاهی برای مادران مبتلا به دیابت حاملگی تجویز می شود.
رژیم غذایی مادران مبتلا به دیابت بارداری:
یکی از موثرترین روش ها برای درمان دیابت بارداری داشتن رژیم غذایی مناسب است. توصیه می شود مادران باردار مبتلا به دیابت بارداری از طریق مشاوره با متخصص تغذیه سطح قند خون خود را کنترل کرده و از بروز عوارض این بیماری جلوگیری کنند. خوردن غذا در حجم کم در طول روز به کنترل قند خون کمک می کند (وعده های غذایی کم با حجم زیاد توصیه نمی شود). بهتر است در دوران بارداری، کربوهیدرات کمتر مصرف شده و بیشتر، غذاهای حاوی فیبر (میوه، سبزیجات تازه و غلات) خورده شود. کم کردن مقدار و حجم غذا در این دوران به هیچ عنوان توصیه نمی شود، چرا که باعث افت شدید قند خون می گردد. عموماً به مادران باردار مبتلا به قند خون توصیه می شود که سطح قند خون خود را در فواصل زمانی مناسب و یا بعد از غذا اندازه گیری کنند.
ورزش:
ورزش روزانه (پیلاتس، یوگا، پیاده روی، شنا و تمرینات با وزنه) به صورت منظم از دیگر عوامل موثر در درمان و کنترل دیابت بارداری و سطح قند خون می باشد.
در مواردی که سطح قند خون کنترل نشود، درمان با انسولین انجام میگیرد. با افزایش ماه بارداری در مادران دیابتی نیاز به انسولین تغییر پیدا کرده و دوز (مقدار) آن باید توسط پزشک تنظیم گردد.
ارزیابی وجود ترکیبات کتون در ادرار در پروسه درمان از اهمیت برخوردار است. کتون ها ترکیباتی هستند که در اثر سوزاندن چربی در بدن به وجود می آیند. در زمان افزایش قند خون، مقدار کتون در ادرار افزایش پیدا میکند.
در حال حاضر دیابت دوران بارداری قابل پیشگیری نیست اما با این حال به نظر می رسد چاقی و اضافه وزن مهم ترین عاملی است که می تواند زنان باردار را در معرض خطر ابتلا به قند بارداری قرار دهد. داشتن وزن ایده آل و رژیم غذایی مناسب قبل از بارداری و در طی آن، می تواند شانس ابتلا به دیابت در دوران بارداری را کاهش دهد.
یکی از خطراتی که همواره زنان باردار را تهدید می کند، دیابت بارداری است. با توجه به اینکه این بیماری قابل کنترل است، بنابراین توصیه می شود زنان باردار در فاصله زمانی بین هفته ۲۴ تا ۲۸ بارداری با انجام آزمایش خون از وضعیت سلامتی خود اطلاع یافته تا از بروز عوارض ناشی از افزایش قند خون که بر روی سلامتی جنین اثر می گذارد، جلوگیری کنند.
منابع:
https://www.healthline.com
https://www.ncbi.nlm.nih.gov
https://www.medicinenet.com