بیماری تیروئید چیست؟ | انواع، علل، علائم، عوارض و درمان
بیماری تیروئید به مجموعه اختلالاتی که در اثر عدم عملکرد صحیح این غده در بدن رخ می‌دهند، گفته میشود. این بیماری انواع مختلفی دارد و آشنایی با علائم و راه‌های پیشگیری و درمان آن مسلماً برای همه افراد مفید و ضروری میباشد. در ادامه این مقاله با ما همراه باشید تا با این بیماری بیشتر آشنا شویم.
آمارها نشان می‌دهند ۶۰ درصد افرادی که دچار اختلال عملکرد غده تیروئید هستند، از بیماری خود اطلاعی ندارند و زنان ۵ تا ۸ برابر مردان دچار بیماری های تیروئید می‌شوند. از این رو آگاهی افراد نسبت به علائم، عوارض و راه های پیشگیری از این بیماری می‌تواند نقش بسیار موثری در ارتقای سلامت جامعه به خصوص زنان داشته باشد. به خاطر اهمیت بالای آگاهی عمومی نسبت به این بیماری، تاریخ ۲۵ تا ۳۱ می برابر با ۴ تا ۱۰ خرداد به نام هفته جهانی افزایش آگاهی در مورد تیروئید (International Thyroid Awareness Week) و تاریخ ۲۵ می برابر با ۴ خرداد به‌طور خاص، به نام به نام روز جهانی تیروئید (World Thyroid Day) نام‌گذاری شده است. اهداف اصلی این روز جهانی عبارت است از افزایش آگاهی در مورد سلامت غده تیروئید، ارتقای آگاهی در مورد پیشرفت‌های صورت گرفته در حوزه درمان بیماری‌های تیروئید، تأکید بر شیوع آن‌ها، تمرکز بر نیاز فوری برای اجرای برنامه‌های آموزشی و پیشگیری، و گسترش آگاهی در مورد روش‌های درمانی جدید. در این مقاله به منظور افزایش آگاهی عمومی، مواردی کلی در مورد بیماری های شایع تیروئید، علائم، عوارض، راه‌های پیشگیری، تشخیص و درمان این بیماری‌ها آورده شده است.
انواع | علل | علائم | عوارض | تشخیص | درمان | پیشگیری | مشاوره و نکات حمایتی
بیماری تیروئید چیست؟
تیروئید غده‌ای پروانه ای شکل در پایین گردن و بالای استخوان ترقوه است. این غده تولید کننده هورمون‌های متعددی است که نقش مهمی در کنترل و تنظیم بسیاری از عملکرد‌های بدن از جمله سوخت و ساز (متابولیسم)، تپش قلب و همچنین میزان کلسیم موجود در خون دارند. افزایش و یا کاهش میزان تولید این هورمون‌ها باعث ایجاد بیماری های متعدد تیروئید میشود.
انواع بیماری های تیروئید کدامند؟
به طور کلی بیماری های تیروئید به دو دسته زیر تقسیم می‌شوند که هر کدام توسط بیماری‌های مختلف دیگری که در بخش "علل بروز بیماری های تیروئید چه چیزهایی هستند" به تفصیل توضیح داده شده است، به وجود می‌آیند.
- پرکاری تیروئید/ هایپرتیروئیدی (Hyperthyroidism)
- کم کاری تیروئید/ هیپوتیروئیدی (Hypothyroidism)
علل بروز بیماری های تیروئید چه چیزهایی هستند؟
غده تیروئید از طریق ساخت و ترشح تعدادی هورمون خاص از جمله تیروکسین (Thyroxine, T4) و تری یدوتیرونین (Triiodothyronine, T3)، نقش بسیار کلیدی در تنظیم مصرف انرژی بدن دارد. هورمون دیگری به نام هورمون محرکه تیروئید یا تیروتروپین (Thyroid stimulating hormone, TSH, Thyrotropin) که از غده هیپوفیز ترشح میشود میزان ساخت این دو هورمون را در بدن کنترل می‌کند. در صورتی که میزان ترشح هورمون محرکه تیروئید عادی باشد ولی ساخت و ترشح هورمون های غده تیروئید بیشتر از حد معمول باشد باعث ایجاد بیماری پرکاری تیروئید میشود. از طرف دیگر اگر هورمون های تولید شده در تیروئید کمتر از مقدار لازم باشند بیماری کم کاری تیروئید ایجاد میشود.
چه افرادی مستعد بیماری های تیروئید هستند؟
با در نظر گرفتن جنسیت، ژنتیک، بیماری‌های زمینه‌ای و تغذیه هر فرد، برخی از افراد بیشتر در معرض خطر ابتلا به انواع بیماری های تیروئید می‌باشند. این افراد شامل:
افراد مستعد پرکاری تیروئید:
- افراد مبتلا به بیماری گریوز (Graves' disease): گریوز نوعی بیماری خود ایمنی است که در آن سیستم ایمنی بدن به سلول های غده تیروئید فرد حمله کرده و آن را تخریب می‌کنند. در این بیماری حجم این غده زیاد شده و باعث تولید بیش از حد هورمون های تیروئیدی میشود. این بیماری شایع ترین عامل پر کاری تیروئید است و معمولاً در زنان زیر ۴۰ سال بیشتر اتفاق می‌افتد
- افراد مبتلا به تیروئیدیت/ التهاب غده تیروئید (Thyroiditis): تیروئیدیت بیماری تورم غده تيروئيد است که باعث ترشح هورمون های تیروئیدی ذخیره شده در این غده میشود. این شرایط می‌تواند چند هفته تا چند ماه طول بکشد. این بیماری شامل:
- تیروئیدیت تحت حاد (Subacute thyroiditis): که بیماری دردناکی بوده و ناشی از التهاب غده تیروئید بر اثر عفونت باکتری‌ها و ویروس‌ها میباشد
- تیروئیدیت پس از زایمان (Postpartum thyroiditis): به طور کلی در طی دوران بارداری میزان ترشح هورمون های تیروئیدی در مادر بالا می‌رود تابه تکامل مغز و سیستم عصبی جنین کمک کند. در برخی از زنان باردار این افزایش بیشتر از مقدار عادی است که می‌تواند هم برای مادر و هم برای جنین خطرناک باشد. گاهی این افزایش میزان هورمون تا پس از زایمان ادامه پیدا می‌کند و التهاب تیروئید پس از زایمان که باعث پرکاری تیروئید میشود، به وجود می‌آید. این بیماری در صورت ادامه و عدم درمان باعث کم کاری این غده میشود
- تیروئیدیت خاموش (Silent thyroiditis): این بیماری به دلیل بدون درد بودن، التهاب تیروئید خاموش نام گرفته است. به نظر می‌رسد بزرگی و تورم این غده در التهاب تیروئید خاموش بر اثر حمله سیستم ایمنی بدن به سلول های تیروئید خودی به وجود می‌آید
- افراد مبتلا به آدنوم سمی/ گواتر توکسیک مولتی ندولر/ بیماری پلامر (Toxic adenomas, toxic multinodular goiter (TMNG), Plummer's disease): در این بیماری گره های پرکار تیروئیدی (nodules) درون غده تیروئید ایجاد می‌شوند که موجب ترشح هورمون‌های تولید شده از آن، افزایش میزان ترشح آن‌ها و ایجاد پر کاری تیروئید می‌شوند
- مصرف کنندگان بیش از حد ید: یون ید پیش ساز بسیاری از هورمون‌های تیروئیدی است. در صورت افزایش غلظت آن در بدن به خاطر مصرف بیش از حد مواد غذایی و دارو های حاوی مقادیر بالای ید، غده تیروئید بیشتر از حد مورد نیاز بدن هورمون می‌سازد و ترشح می‌کند
- نقص عملکرد غده هیپوفیز: ترشح بیش از حد هورمون محرکه تیروئید از غده هیپوفیز، باعث افزایش تحریک غده تیروئید و در نتیجه افزایش میزان ترشح هورمون‌های تیروئیدی میشود
- افراد مبتلا به برخی از بیماری‌های ناشی از خودایمنی مانند دیابت نوع یک، کم خونی فقر آهن، لوپوس، آرتریت روماتوئید، سندرم شوگرن، نشانگان ترنر و غیره به خاطر اینکه مستعد ابتلا به بیماری های خود ایمنی دیگر (مانند بیماری گریوز) می‌باشند، مستعد پرکاری تیروئید نیز هستند
- افراد دارای سابقه خانوادگی بیماری های تیروئید
- افراد مبتلا به سرطان تیروئید
- افراد مبتلا به اختلالات ترشح هورمون های غدد فوق کلیه (بیماری آدیسون)
- زنان نسبت به مردان دارای استعداد بسیار بالاتری برای ابتلا به تیروئید پرکار هستند
- زنانی که در دوران پس از یائسگی هستند
- افراد بالای ۶۰ سال
افراد مستعد کم کاری تیروئید:
- افراد مبتلا به بیماری هاشیموتو (Hashimoto's thyroiditis): هاشیموتو نوعی بیماری خود ایمنی است که بر اثر حمله سیستم ایمنی به سلول های غده تیروئید فرد ایجاد میشود. این بیماری شایع ترین عامل ایجاد کم کاری در این غده است
- افراد مبتلا به تیروئیدیت (Thyroiditis): افراد مبتلا به انواع این بیماری (تیروئیدیت تحت حاد، تیروئیدیت پس از زایمان و تیروئیدیت خاموش) در ابتدا دچار پرکاری تیروئید شده ولی در صورت عدم درمان، این بیماری حداکثر پس از ۳ ماه باعث غیر فعال شدن این غده و در نتیجه بیماری تیروئید کم کار میشود
- افراد مبتلا به کم کاری تیروئید مادرزادی (Congenital hypothyroidism): این بیماری که به دلیل عدم عملکرد غده تیروئید ایجاد میشود مادرزادی بوده و از هر چهار هزار نوزاد متولد شده یک نوزاد مبتلا به این بیماری میباشد. تیروئید نوزاد مبتلا به این بیماری در هنگام تولد هیچگونه عملکرد تولید هورمونی ندارد
- افراد مبتلا به برخی از بیماری های ناشی از خودایمنی مانند دیابت نوع یک، کم خونی فقر آهن، لوپوس، آرتریت روماتوئید، سندرم شوگرن، نشانگان ترنر و ...، زیرا این افراد مستعد دیگر بیماری های خود ایمنی (مانند بیماری هاشیموتو) هستند
- کمبود ید: کمبود ید، به عنوان پیش ساز هورمون های تیروئیدی، می‌تواند موجب کاهش تولید این هورمون‌ها و ابتلا به کم کاری این غده شود
- افرادی که تحت درمان پرتویی تیروئید قرار گرفته‌اند، ممکن است دچار کم کاری تیروئید شوند زیرا این روش درمانی باعث تخریب برخی از سلول های این غده میشود
- افراد دارای سابقه خانوادگی بیماری های تیروئید
- افرادی که غده تیروئید آن‌ها به دلیلی برداشته شده است
- افرادی که برخی از داروهای خاص از جمله آمیودارون (Amiodarone)، اینترفرون آلفا (Interferon alpha)، لیتیوم (Lithium) و اینترلوکین ۲ (Interleukin-2) را مصرف می‌کنند ممکن است در معرض خطر ابتلا به کم کار تیروئید قرار بگیرند
بیشتر بخوانید: همه چیز درباره مشکلات تیروئید در بارداری | علائم، عوارض و درمان
علائم بیماری های تیروئید چه چیزهایی هستند؟
علائم این بیماری ها در دو حالت پرکاری و کم کاری، کاملاً با هم متفاوت هستند. از طرفی نکته قابل تذکر این است که علائم بیماری های تیروئید در کودکان بسیار متفاوت از علائم این بیماری در بزرگسالان است.
بصورت عمومی:
علائم عمومی پرکاری تیروئید:
- خستگی (در آغاز بیماری، به خاطر افزایش متابولیسم بدن، فرد ممکن است میزان بالایی از انرژی را احساس کند ولی پس از گذشت مدتی این افزایش متابولیسم، باعث خسته شدن بدن و ایجاد احساس خستگی و بی حالی در فرد میشود)
- تحریک پذیر بودن و اضطراب
- نوسانات خلقی
- حساسیت به گرما
- افزایش تعرق
- تورم غده تیروئید (گواتر)
- کاهش ناگهانی وزن بدن بدون تلاش
- تپش قلب
- لرزش دست و انگشت ها (ترمور)
- اختلال در خواب
- نازک شدن پوست
- شکنندگی موی سر
- اختلال در چرخه قاعدگی و گاهی توقف آن
- بیرون زدگی چشم (در بیماری گریوز)
- اختلال در بینایی
علائم عمومی کم کاری تیروئید:
- افزایش وزن غیر منتظره و یا دشواری در کاهش وزن
- اختلال در چرخه قاعدگی و گاهی خونریزی شدید در دوران قاعدگی
- یبوست
- افسردگی
- خشکی و ریزش مو
- خشکی پوست
- کلسترول بالا
- خستگی
- حساسیت به سرما
- گرفتگی صدا
- درد، سفتی و ورم مفاصل
- مشکلات حافظه
- درد و سفتی ماهیچه
- ضعف عضلانی
- ورم صورت
- کاهش ضربان قلب
- تورم غده تیروئید (گواتر)
- اختلالات حافظه
- کاهش میل جنسی
- سندرم تونل کارپ/ نشانگان مجرای مچ دستی (Carpal tunnel syndrome)
گروه های حساس و پرخطر:
علائم تیروئید در نوزادان:
در اکثر موارد نوزادان مبتلا به بیماری های تیروئید بدون علامت هستند ولی در مواردی ممکن است علائم زیر در نوزادان مبتلا به کم کاری تیروئید بروز پیدا کند:
- سردی دست و پا
- گریه شدید
- یرقان و زردی
- عادت غذایی نامناسب
- ورم صورت
- نفخ معده
- ورم زبان
- فتق ناف
عوارض و خطرات ابتلا به بیماری های تیروئید چیست؟
عدم تشخیص به موقع بیماری، کنترل و درمان مناسب آن، بسیار خطرناک بوده و عوارض مختلفی را برای فرد سبب میشود. این عوارض در بزرگسالان، نوزادان و کودکان متفاوت است، همچنین در زنان و زنان باردار عوارض دیگری نیز ممکن است به وجود بیاید.
بصورت عمومی:
عوارض عمومی پرکاری تیروئید:
- مشکلات قلبی: مشکلات قلبی شامل تپش قلب، ضربان نامنظم قلب، نارسایی و سکته قلبی است
- پوکی استخوان: افزایش میزان هورمون های تیروئیدی مانع از ذخیره کلسیم در استخوان‌ها می‌شوند
- مشکلات چشمی: ۳۰ درصد از مبتلا به بیماری گریوز در صورت عدم درمان، دچار افتالموپاتی گریوز (Graves’ Ophthalmopathy) که شامل بیرون زدگی، التهاب و قرمزی، حساسیت به نور، بیماری تاری و دوبینی چشم است می‌شوند
- مشکلات پوستی: در موارد نادری بیماری گریوز می‌تواند باعث قرمزی و التهاب پوست پا شود
- طوفان تیروئیدی/ بحران تیروتوکسیک (Thyrotoxic crisis /Thyroid storm): این عارضه باعث تشدید ناگهانی تب، ضربان بالای قلب و هذیان گویی در فرد بیمار میشود. در صورت بروز این حالت فرد باید سریعاً به پزشک مراجعه کند
عوارض عمومی کم کاری تیروئید:
- مشکلات قلبی: گاهی کم کاری این غده می‌تواند باعث افزایش میزان کلسترول خون و در نتیجه ایجاد مشکلات قلبی از جمله نارسایی، سکته و ایست قلبی میشود
- کمای میکس ادم (Myxedema Coma): این عارضه که با نام‌های کمای میکزدم، میگزدم یا میکزودم نیز شناخته میشود، عارضه ای بسیار خطرناک بوده که باعث ایجاد سرمای شدید در بدن بیمار و ایست سیستم تنفسی میشود
- اختلالات ذهنی: در این شرایط حافظه ی بیمار و تمرکز او دچار مشکل میشود. هم چنین اشتیاق خود را در انجام اموری که در گذشته به آن‌ها علاقه‌مند بوده از دست می‌دهد
- مشکلات مغزی: در این عارضه ممکن اعصاب محیطی بیمار دچار مشکل شده و از کار بیفتد. تشنج و حتی سکته مغزی نیز می‌تواند از دیگر اختلالات مغزی ناشی از تیروئید کم کار باشد
عوارض بیماری های تیروئید در کودکان و نوزادان:
عوارض بیماری کم کاری تیروئید در نوزادان و کودکان شدیدتر از بیماری تیروئید پر کار است.
عوارض تیروئید کم کار در نوزادان:
- خواب زیاد
- یبوست
- سندرم شیرخوار شل (Floppy infant)
- اختلال در رشد
عوارض تیروئید کم کار در کودکان:
- تاخیر در بلوغ
- تاخیر در رشد جسمی
- رشد مغزی کند
- رشد کند دندان های شیری
عوارض بیماری های تیروئید در زنان و زنان باردار:
- نازایی: گاهی بیماری های تیروئید باعث اختلال و یا قطع چرخه قاعدگی در زنان میشود و این می‌تواند در ادامه سبب نازایی و ناباروری در آن‌ها شود
- اختلال در تکامل جنین: در صورتی که زنان باردار مبتلا به بیماری های تیروئید باشد و تحت درمان قرار نگیرد، تکامل مغز و سیستم عصبی جنین دچار اختلال میشود
- پره اکلامپسی (Preeclampsia): افزایش فشار خون در دوران بارداری که عارضه ای بسیار خطرناک است
- سقط جنین
- تولد نوزاد کم وزن
- نارسایی قلبی
دیگر عوارض تیروئید پرکار در زنان باردار:
- زایمان زودرس
- طوفان تیروئیدی/ بحران تیروتوکسیک (Thyrotoxic crisis/ thyroid storm)
- دیگر عوارض تیروئید کم کار در زنان باردار:
- کم خونی (Anemia)
- زایمان جنین مرده
بیشتر بخوانید: انواع کم خونی را بشناسیم | دلایل، علائم، تشخیص و درمان
روش های تشخیص بیماری های تیروئید چیست؟
پروسه تشخیص:
در صورتی که فردی با توجه به علائم بالینی بیماری های تیروئید احتمال می‌دهد که مبتلا به این بیماری میباشد، در ابتدا باید به پزشک عمومی مراجعه کند. سپس در صورت تشخیص پزشک، فرد به متخصص غدد (Endocrinologist) ارجاع داده میشود. پزشک متخصص پس از معاینه گردن بیمار به منظور بررسی سایز غده تیروئید و رشد گره و تومور در آن، لرزش دستان، حالت چشم ها، ضربان قلب و دیگر علائم بیمار، با صلاحدید خود ممکن است درخواست انجام برخی از تست ها و دیگر روش های تشخیصی را بدهد.
تست های آزمایشگاهی:
- تست هورمون محرکه تیروئید (Thyroid Stimulating Hormone, TSH): این آزمایش به منظور بررسی میزان هورمون محرکه تیروئید موجود در خون فرد انجام میشود
- تست هورمون تیروکسین (Thyroxine, T4): از این آزمایش برای سنجش میزان هورمون تیروکسین در خون فرد مراجعه کننده استفاده میشود
- تست تری یدوتیرونین (Triiodothyronine, T3): این تست میزان هورمون تری یدوتیرونین موجود در خون را شناسایی می‌کند
- تست آنتی بادی های تیروئید (Thyroid Antibodies): برای بررسی انواع آنتی بادی های ایجاد کننده بیماری خودایمنی تیروئیدی موجود در خون فرد، از این آزمایش استفاده میشود
- تست کلسی تونین (Calcitonin): این آزمایش به منظور سنجش میزان هورمون کلسی تونین ترشح شده از تیروئید در خون کاربرد دارد
- تست آنتی بادی ضد تیروگلوبولین (Anti Thyroglobulin Ab): از این آزمایش برای بررسی میزان پروتئین تیروگلوبولین تولید شده از تیروئید در خون استفاده میشود
لازم به تذکر است که مصرف بیوتین (B7) در هنگام تست های آزمایشگاهی ذکر شده باعث ایجاد نتیجه غلط میشود. این ویتامین هم به صورت جدا و هم در قرص های مولتی ویتامین مصرف میشود. بهتر است حداقل ۱۲ ساعت قبل از انجام این تست ها از مصرف بیوتین خودداری شود.
بیشتر بخوانید:
آزمایش هورمون محرک تیروئید - (Thyroid Stimulating Hormone (TSH | چرا باید این آزمایش را انجام دهیم؟ | چه آمادگی قبل از انجام این آزمایش لازم است؟
آزمایش هورمون T4 آزاد - Thyroxine, Free (F.T4) | چرا باید این آزمایش را انجام دهیم؟ | چه آمادگی قبل از انجام این آزمایش لازم است؟
آزمایش هورمون T3 آزاد - Triiodothyronine, Free (F.T3) | چرا باید این آزمایش را انجام دهیم؟ | چه آمادگی قبل از انجام این آزمایش لازم است؟
آزمایش آنتی بادی ضد تیروگلوبولین - Anti Thyroglobulin Ab | چرا باید این آزمایش را انجام دهیم؟ | چه آمادگی قبل از انجام این آزمایش لازم است؟
سایر روش های تشخیصی:
روش های تصویربرداری:
با استفاده از نتایج این روش ها موارد زیر برای پزشک معالج قابل تشخیص خواهد بود:
- شکل غده
- میزان افزایش سایز غده
- بررسی وجود توده و گره درون غده و اطراف آن
این روش های شامل:
- سونوگرافی: یکی از انواع تست های تصویربرداری است که می‌تواند در تصویربرداری از غده تیروئید و بافت های مجاور آن استفاده شوند
- اسکن تیروئید: در این روش ابتدا مقدار مشخصی ایزوتوپ های رادیواکتیو به درون رگ دست فرد تزریق میشود. سپس فرد زیر دستگاه عکسبرداری مخصوصی خوابیده و عکس گرفته میشود. نتیجه این عکس بر اساس مقدار ید جذب شده توسط غده تیروئید تحلیل میشود
روش جذب ید رادیواکتیو:
در این تست به فرد مراجعه کننده داروی حاوی ید رادیواکتیو داده میشود تا میزان جذب آن توسط غده تیروئید بررسی شود. سپس با استفاده از دستگاه گاما پروب میزان جذب ید بررسی میشود.
درمان بیماری های تیروئید چیست؟
شروع نقطه درمان:
پزشک معالج با در نظر گرفتن شرایط بیمار از جمله سن، حساسیت های دارویی، مشکلات قلبی، بارداری و دیگر عوامل روش درمانی و داروهای مناسب را برای بیمار تجویز می‌کند زیرا تمامی روش های درمانی زیر عوارض خاص خود را دارند.
تراپی و مدیریت:
رژیم غذایی افراد مبتلا به تیروئید:
رژیم غذایی افراد مبتلا به بیماری های تیروئید حتماً باید تحت نظر پزشک باشد. به طور کلی مواد غذایی که حاوی مقدار زیادی ید هستند برای این بیماران مناسب نمی‌باشند. این مواد غذایی شامل:
- نمک یددار
- برخی از غذاهای دریایی مانند ماهی و جلبک
- شربت سرفه
- مولتی ویتامین ها
ورزش:
ورزش مرتب به عملکرد بهتر قلب، سلامت روحی و همچنین کاهش اضطراب و نگرانی در افراد مبتلا به بیماری های تیروئید (بخصوص مبتلایان به تیروئید پر کار) بسیار کمک کرده و موثر است.
داروهای موثر در درمان بیماری های تیروئید:
امروزه داروهای گوناگونی برای درمان و کنترل بیماری های تیروئید و عوارض ناشی از آن‌ها وجود دارد. این داروها شامل موارد زیر می‌باشند:
داروهای ضد تیروئید (Anti-thyroid drugs):
این داروها در بیماران مبتلا به تیروئید پرکار باعث جلوگیری از ساخت هورمون های تیروئیدی شده و تنها موجب کنترل بیماری میشود. متی مازول (Methimazole) و پروپیل تیواوراسیل (Propylthiouracil) از این دسته داروها هستند. پزشکان معمولاً از داروی پروپیل تیواوراسیل برای کنترل پر کاری تیروئید در زنان باردار و شیرده استفاده می‌کنند زیرا نسبت به دیگر روش های درمانی دارای عوارض جانبی خطر کمتری می‌باشند.
داروهای جایگزین تیروئید (Thyroid replacement medication):
از این داروها به منظور جایگزینی برای فقدان یا کمبود هورمون های تیروئیدی در بیماران مبتلا به تیروئید کم کار استفاده میشود. لووتیروکسین (levothyroxine) یکی از این داروها است.
ید رادیواکتیو:
ید رادیواکتیو دارویی شایع و بسیار موثر در درمان بیماری تیروئید پر کار است که با تخریب برخی از سلول های تیروئیدی باعث کاهش تولید هورمون‌های ساخته شده از آن می شود. اگرچه اکثر کسانی که تحت این درمان قرار می‌گیرند در انتها دچار بیماری تیروئید کم کار می‌شوند، ولی این عارضه را می‌توان به راحتی با مصرف داروهای جایگزین این غده جبران کرد. مصرف این دارو برای زنان باردار و شیرده مجاز نمی‌باشد زیرا اثرات مخربی بر تیروئید جنین و نوزاد می‌گذارد.
بتا بلاکرها/ مسدودکننده های گیرنده آدرنرژیک بتا (Beta blockers):
این دسته از داروها از جمله آتنولول (Atenolol) در درمان بیماری های تیروئید تاثیری ندارند و تنها به دلیل کنترل علائم و عوارض ناشی از بیماری تیروئید پرکار از جمله تپش قلب، مصرف می‌شوند.
جراحی و سایر روش های درمانی:
ﺗﻴﺮﻭﺋﻴﺪﻛﺘﻮمی (Thyroidectomy): در صورتی که تیروئید پر کار با دارو و دیگر روش ها درمان نشود، ممکن است جراحی و خارج کردن این غده تنها راه درمان باشد. این روش دارای خطراتی از جمله آسیب به غده پاراتیروئید و حنجره است. در مواردی همچون زنان بارداری که نمی‌توانند از دارو های ضد تیروئیدی استفاده کنند و افرادی با گواتر بزرگ، جراحی ممکن است بهترین گزینه برای پزشک معالج باشد.
چگونه از بیماری های تیروئید پیشگیری کنیم؟
به طور کلی این بیماری قابل پیشگیری نیست ولی انجام موارد زیر می‌تواند در تشخیص سریع و درمان به موقع آن بسیار موثر باشد:
- معاینه راحت و سریع غده تیروئید توسط فرد در خانه: در این آزمایش با کمی عقب بردن سر و سپس نوشیدن آب می‌توان به راحتی غده تیروئید را مشاهده کرد و اگر تومور و یا گره ای درون آن باشد می‌توان با توجه دقیق آن را مشاهده کرد.
- انجام تست های تیروئید به منظور چکاپ و اطمینان از سلامت آن بخصوص در زنان بالای ۶۰ سال، افرادی با سابقه این بیماری در خانواده و همچنین زنانی که می‌خواهند اقدام به بارداری کنند.
مشاوره و نکات حمایتی:
در بیماری های تیروئید بیماران پس از مصرف منظم و مداوم داروهای خود، پس از مدتی احساس بهبودی کامل می‌کنند و گاهی دیگر دلیلی برای مصرف داروهای خود نمی‌بینند. ولی لازم به ذکر است که این بیماری‌ها هیچ گونه درمانی ندارند و داروها فقط علائم و عوارض بیماری را کاهش داده و کنترل می‌کنند. بنابراین بسیار مهم است که بیمار داروهای تجویز شده را به طور دقیق و منظم مصرف کند زیرا در صورت عدم مصرف داروها تمامی علائم و عوارض بیماری دوباره باز خواهند گشت. در افراد مبتلا به بیماری های تیروئید، درمان و کنترل این بیماری ها پیش از اقدام به بارداری بسیار مهم است زیرا در صورت عدم درمان و کنترل این بیماری، بارداری می‌تواند برای فرد مبتلا و جنین بسیار خطرناک باشد. افراد مبتلا باید در طول بارداری تحت نظارت پزشکان متخصص قرار بگیرند.
منابع:
https://www.hormone.org
https://www.healthline.com
https://www.my.clevelandclinic.org
https://www.webmd.com
https://www.niddk.nih.gov
https://www.mayoclinic.org
گلاره پوستی زاده
