کارشناس یا تکنسین آزمایشگاه تشخیص طبی فردی هستند که به انجام انواع آزمایشهای تشخیصی در بیمارستانها و دیگر آزمایشگاهها میپردازد. این افراد دارای وظایف شغلی گوناگون و خاصی میباشند که در این مقاله به توضیح دربارهی آنها پرداخته شده است.
رشته علوم آزمایشگاهی به عنوان یکی از شاخههای علوم پزشکی و در گروه رشتههای پیراپزشکی قرار دارد. در این رشته به زمینههایی چون تشخیص بیماری، درمان و حفظ سلامت افراد پرداخته میشود. رشته علوم آزمایشگاهی با توجه به نقش کمککننده و بسیار حساسی که در سلامت جامعه و کمک به تشخیص پزشکان بر عهده دارد، در عرصه پزشکی از اهمیت بالایی برخوردار است. به موازات پیشرفت علوم پزشکی و گسترش دامنه روشهای تشخیصی، تجهیزات آزمایشگاهی نیز بسیار پیشرفت کردهاند، به طوری که امروزه شاغلین این رشته از دستگاههای الکترونیکی و اتوماتیک بسیار دقیق و حساسی برای انجام آزمایشهای مختلف بهره میگیرند. ماموریت اصلی رشته علوم آزمایشگاهی تربیت افرادی است که بتوانند در آزمایشگاههای بالینی بیمارستانها و مراکز بهداشتی، با بهکارگیری از دانش اختصاصی آموخته و دستگاههای پیچیده و روشهای متعدد، آزمایشهای مختلف را روی خون و یا دیگر مایعات و بافتهای بدن انجام دهند. اطلاعات و نتایج به دست آمده از این آزمایشها، پزشک را در تشخیص بیماری، روند درمان و حفظ سلامت جامعه یاری میدهد. یکی از مراکزی که فارغالتحصیلان علوم آزمایشگاهی میتوانند در آن مشغول به کار شوند، آزمایشگاه تشخیص طبی است. آگاهی داشتن درباره محیط، شرایط و وظایف کار در آزمایشگاه تشخیص طبی میتواند به دانشجویان و فارغالتحصیلان این رشته برای انتخاب محل کار مناسب کمک کند. در این مقاله تلاش شده به صورت خلاصه به بررسی سمتهای شغلی مربوط به رشته علوم آزمایشگاهی مشغول در آزمایشگاه تشخیص طبی بپردازیم.
آزمایشگاه تشخیص طبی (Clinical laboratory/ Medical laboratory) مرکزی است که در آن به بررسی و آنالیز نمونههایی مانند خون، ادرار، مدفوع، خلط، بافت و غیره گرفته شده از مراجعهکنندگان، پرداخته میشود. سپس نتایج این بررسیها از طرف آزمایشگاه به عنوان جواب آزمایش برای پزشک مربوطه تهیه میگردد.
هر آزمایشگاه تشخیص طبی میتواند دارای یک یا چندین بخش آزمایشگاهی باشد. این بخشها شامل موارد زیر هستند:
به طور کلی در هر آزمایشگاه تشخیص طبی افرادی با سمتهای کاری مختلف همچون کارشناس (تکنسین)، مسئول بخش (سوپروایزر بخش) و مسئول فنی مشغول به کار میباشند. ویژگی و وظایف هر کدام از این افراد با توجه به آخرین و جدیدترین قوانین اعلام شده توسط وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی در ادامه توضیح داده میشود.
ویژگی:
وظایف:
ویژگی:
وظایف:
ویژگی:
وظایف:
تکنسینهای آزمایشگاههای تشخیص طبی به طور مداوم با نمونههای بافت و مایعات بدن مراجعهکنندگان مواجه هستند که در این میان ممکن است بسیاری از آنها آلوده به انواع عوامل بیماریزا باشند. از این جهت بررسی سوابق ایمنی کارشناسان در برابر این عوامل عفونی بسیار مهم است. هر فردی که میخواهد در هر بخش و هر سمتی از آزمایشگاه استخدام شود حتماً باید ایمنی او در برابر ویروس هپاتیت B و هپاتیت C بررسی شود (اندازهگیری میزان آنتی بادیهای علیه این ویروسها در خون). در صورتی که فرد به این ویروسها ایمن نباشد (عدم دریافت واکسن یا واکسینه شدن در مدتها قبل)، زدن واکسن هپاتیت B و C برای او الزامی است. به علاوه فرد با انجام تست ویروس اچ آی وی (HIV) باید عدم آلودگی خود به این ویروس را نیز اثبات کند.
لازم به ذکر است که بررسی سوابق واکسینه شدن و ایمنی تکنسینهای آزمایشگاههای تشخیص طبی برای واکسنهای آنفولانزا، سهگانه MMR (سرخک، اوریون و سرخچه)، آبلهمرغان، سهگانه Tdap (کزاز، دیفتری و سیاهسرفه) و مننگوکوک نیز بسیار مهم است. در صورت عدم ایمن بودن به این بیماریها، اقدام به دریافت واکسنها و ایمنیسازی میتواند از احتمال ابتلا به این بیماریها در آنها جلوگیری کند.
در خصوص ساعات کاری کادر آزمایشگاهی، در آزمایشگاههای بیمارستانها، درمانگاهها و دیگر آزمایشگاههای تشخیص طبی معمولاً ساعات کاری کارشناسان علوم آزمایشگاهی به صورت شیفتی بوده (شیفت صبح- شیفت عصر) و در تمامی ساعات حضور مسئول یا سوپروایزر آزمایشگاه الزامی میباشد.
شناخت خطرات و رعایت نکات ایمنی آزمایشگاههای تشخیص طبی یکی از مهمترین مواردی است که فرد مشغول به کار در این آزمایشگاهها باید از آنها آگاهی کامل داشته باشد.
به طور کلی کارشناسان علوم آزمایشگاهی در محیطهای گوناگونی میتوانند به صورت تخصصی مشغول به کار شوند. این فضاها شامل آزمایشگاههای بیمارستانها و درمانگاهها، آزمایشگاههای تشخیص طبی، دانشگاهها و همچنین مراکز مراقبت و کلینیکهای سرپایی میباشد. طبق مطالعات انجام شده در کشورهای توسعه یافته مانند آمریکا در سال ۲۰۱۹، میزان فعالیت این افراد در فضاهای ذکر شده به ترتیب ۴۷، ۲۰، ۶ و ۳ درصد به دست آمده است.
منابع:
https://www.cdc.gov
https://www.bls.gov
https://www.labmanager.com
https://www.mynewlab.com/blog/working-in-a-laboratory-the-hazards-and-risks
https://www.college.mayo.edu