بیماری کرونا ترامپ چطور درمان شد؟

پنجشنبه ۱۰ مهر ماه (۱ اکتبر) خبر مثبت شدن نتیجه تست کرونا دونالد ترامپ توسط کاخ سفید اعلام شد. تنها یک روز پس از این خبر، بر اساس گزارش های اعلام شده روند درمانی ترامپ با یک برنامه سه مرحله ای آغاز شد. آنچه در این مقاله خواهیم خواند نتایج گزارشات اعلام شده از روند درمان بیماری رئیس جمهور آمریکا می باشد. ۲ اکتبر ۲۰۲۰ (۱۱ مهر ماه ۱۳۹۹)، یک روز پس از مثبت شدن تست پی سی آر کرونا دونالد ترامپ، کاخ سفید در بیانیه ای استفاده از یک ترکیب آنتی بادی مونوکلونال آزمایشی در درمان ریاست جمهوری ایالات متحده برای مقابله با ویروس کووید ۱۹ خبر داد. این دارو توسط شرکت ریجنران (Regeneron) تولید شده است. گزارش های این تاریخ نشان دهنده بروز علایم اولیه بیماری کرونا، شامل تب و مشکلات تنفسی در رئیس جمهور بوده و به همین دلیل ترامپ به مرکز درمانی ارتش آمریکا (بیمارستان والتررید) منتقل شد. پس از آن تیم پزشکی شروع به استفاده از یک دوره دارو رمدسیویر برای درمان ترامپ کردند. این داروی ضد ویروسی در حال حاضر جهت بیماران بستری مبتلا به ویروس کووید ۱۹ استفاده می شود.
سر انجام ۲ روز بعد و در تاریخ ۴ اکتبر (۱۳مهر)، دکتر کانلی پزشک ریاست جمهوری آمریکا استفاده از یک داروی استروئیدی که برای بیماران بستری مبتلا به کرونا در بیمارستان استفاده می شود را جهت کاهش پاسخ التهابی تایید کرد. سپس او اعلام کرد به احتمال زیاد ترامپ بزودی از بیمارستان والتر رید مرخص می گردد. آنچه که توسط تیم پزشکی اعلام شد، نشان دهنده یک نقشه و برنامه ریزی بسیار دقیق برای درمان رییس  جمهور آمریکا بوده است که در ادامه مطلب به آن خواهیم پرداخت. (این مطلب با توجه به مقالات و گزارش های منتشر شده تا تاریخ ۱۳ اکتبر ۲۰۲۰ مصادف با ۲۲ مهر ۱۳۹۹ می باشد و ممکن است بخشی از داروها و یا روش های درمانی مورد استفاده قرار گرفته ذکر نشده باشند.)

برنامه درمان کرونا ترامپ شامل چه مراحلی بوده و به چه شکل طراحی شده است؟

ابتدا نحوه عملکرد ویروس کرونا با ورود به بدن را بطور خلاصه بررسی می‌کنیم: 

ویروس ها معمولاً در ابتدای ورود خود به بدن به گیرنده های سلولی پروتئینی موجود در سطح سلول متصل شده و وارد سلول می شوند. سپس ویروس شروع به تکثیر کرده (در برخی ویروس ها این مرحله دارای یک دوره ی نهفتگی است که علائمی از ویروس وجود ندارد) و در انتها بر اثر تکثیر زیاد ویروس، سلول میزبان متلاشی و ویروس ها خارج می گردند که این مرحله با پاسخ شدید التهابی سیستم ایمنی بدن نیز همراه است. آنگونه که از نوشته ها و گفته های تیم درمانی ترامپ قابل برداشت است فرآیند درمانی و دارویی او نیز با توجه به همین مراحل تجویز و طراحی شده است. فرایند درمان وی شامل مراحل زیر می باشد:

مرحله اول:

محدود کردن عملکرد اتصال ویروس به گیرنده های سلولی در بدن به کمک ترکیبی از ۲ آنتی بادی مونوکلونال تولید شده توسط شرکت ریجنران که توسط لئونارد شلیفر هم بنیانگذار برند ریجنران توضیح داده شده است. البته این ترکیب همچنان به صورت آزمایشگاهی و تحقیقاتی بوده و در انتظار دریافت تاییدیه از سازمان غذا و داروی آمریکا می باشد. ولی ترامپ هفته گذشته از آن با نام یک "درمان" نام برده و به نظر می رسد به زودی به تایید برسد، این در حالی است که یک ترکیب دیگر که بی شباهت به این مورد نیست توسط شرکت دیگری به نام ایلای لی لی (Eli Lilly) تولید و توسط FDA پذیرفته شده است. شلیفر در مورد آنتی بادی ترکیبی ریجنران گفته است که این روش درمانی به بدن کمک می کند تا با تولید آنتی بادی هایی علیه ویروس کرونا، ایمنی خود را افزایش داده و این ایمنی برای ماه ها در بدن باقی بماند. اطلاعات بیشتر در مورد این درمان به زودی توسط این شرکت اعلام می گردد.

این ترکیب از چه نوع آنتی بادی هایی تشکیل شده است؟

این ترکیب از دو نوع آنتی بادی تشکیل شده است. یک نوع آنتی بادی از فرد بهبود یافته از عفونت کووید ۱۹ گرفته می شود، همچنین لنفوسیت Bز(B lymphocyte, B cell) سازنده این آنتی بادی از خون فرد جدا شده و ژن های بیان کننده پروتئین های سیستم ایمنی آن تکثیر و نگه داری می شود. آنتی بادی دوم، یک آنتی بادی تولید شده توسط یک نوع موش است که با استفاده از تکنیک های مهندسی ژنتیک، دارای سیستم ایمنی شبه انسانی شده و به پروتئین سطحی ویروس به نام اسپایک (Spike, S protein) پاسخ می دهد و مانند یک سد در برابر اتصال ویروس به گیرنده های پروتئینی سطح سلول های انسانی (ACE2) عمل می کند. البته در بیانیه ۲ اکتبر (۱۱ مهرماه) کاخ سفید و کنفرانس دکتر کانلی اعلام شد که ترامپ همراه با ریجنران، از داروها و مکمل هایی دیگری شامل زینک (روی)، ویتامین D، فاموتیدین، ملاتونین و یک آسپرین روزانه مصرف کرده است.
نکته: پس از حذف رانیتیدین به عنوان محبوب ترین داروی آنتی اسید برای درمان رفلاکس و سوزش معده، فاموتیدین جایگزین این دارو شده است. علاوه بر این، فاموتیدین احتمالاً دارای اثر محدود کننده بر یک آنزیم ضروری برای تکثیر ویروس کووید ۱۹ می باشد. موسسه تحقیقاتی فاینشتاین که آزمایشی مبنی بر اثرگذاری فاموتیدین بر ویروس کرونا را انجام می دهد، همزمان با استفاده ترامپ از فاموتیدین اعلام کرده برای تجویز این دارو در درمان کووید ۱۹ نیاز به شواهد بیشتری است ولی با این حال فاموتیدین در مراحل حاد بیماری موثر به نظر می رسد.

مرحله دوم:

این مرحله شامل استفاده از رمدسیویر برای محدودسازی و جلوگیری از ادامه فعالیت ویروس های وارد سلول شده است. این دارو یک آنتی ویروس است که نخستین بار توسط شرکت گیلیاد برای درمان هپاتیت C طراحی و ساخته شد، اما به دلیل عدم عملکرد مناسب آن در برابر ویروس هپاتیت از آن در درمان عفونت ناشی از ویروس ابولا استفاده شد. با شیوع کرونا محققان متوجه فعالیت محدود کننده رمدسیویر بر آنزیم موثر در رونویسی و تکثیر ویروس در سلول شدند. اما ایده کلی در مورد استفاده از رمدسیویر در کنار ریجنران، به مفهوم استفاده از آنتی بادی های مونوکلونال در کنار داروهای آنتی ویروسی می باشد که سبب اثر هم افزایی می شود (برای نمونه در حال حاضر اثر رمدسیویر در کنار آنتی بادی تولید شده توسط شرکت ایلای لی لی در دست  بررسی است).

مرحله سوم:

در مرحله سوم، برخی داروهای ضد التهاب و موارد مکمل در مرحله های انتهایی عفونت ویروسی مورد استفاده قرار می گیرد. این داروها با جلوگیری از پاسخ بیش از حد سیستم ایمنی بدن و ایجاد التهاب شدید، از پاسخ خودویرانگر التهابی بدن به بافت ها و سلول های آلوده جلوگیری کرده و مانع از رسیدن بیمار به مراحل نیاز به استفاده از لوله گذاری، ونتیلاتور و دستگاه های کمک تنفسی می شوند. البته شواهدی وجود دارد که نشان می دهد استفاده از این نوع داروها پیش از رسیدن به مراحل حاد و التهابی بیماری، نه تنها مفید واقع نمی شود بلکه ممکن است با ایجاد ضعف در سیستم ایمنی، بدن را در مقابل ویروس آسیب پذیرتر کند. بنابراین این مرحله دارای حساسیت ویژه ای می باشد و استفاده از این داروها باید حتما تحت نظر پزشک معالج صورت گیرد. اولین دارو مطرح شده در این مرحله (کاهش التهاب) استفاده از استروئید دگزامتازون می باشد و دکتر کانلی، پزشک معالج ترامپ، استفاده از این دارو را در کنفرانس ۴ اکتبر (۱۳ مهر) تایید کرد. لازم به ذکر است استفاده از استروئید و فاموتیدین تنها برای بیماران در مرحله حاد و نیازمند به ونتیلاتور، لوله گذاری و دستگاه های کمک تنفسی پیشنهاد می شود.

اگر آنتی بادی های مونوکلونال (مانند آنتی بادی های تولید شده توسط شرکت های ریجنران و ایلای لی‌لی) موثر هستند، چرا در دسترس عموم قرار نمی گیرند؟

بنابر دلایل مختلفی استفاده از این آنتی بادی ها به عنوان "درمان قطعی" همچنان امکان پذیر نمی باشد، زیرا:

• این آنتی بادی ها باید با توجه به شرایط فیزیولوژیک، متابولیک و بیماری های زمینه ای احتمالی هر بیمار به صورت اختصاصی طراحی و تولید شوند.
• هزینه تولید این آنتی بادی ها در مقادیر انبوه بسیار بالا بوده و افراد زیادی توانایی پرداخت هزینه استفاده از آن را ندارند.
• استفاده از این آنتی بادی ها در شرایط بالینی باید تحت نظارت تیم پزشکی و شرایط کنترل شده (بستری شدن در بیمارستان) صورت بگیرد که با توجه به شیوع بالا، واگیردار بودن بیماری کرونا و عدم وجود ظرفیت کافی برای بستری شدن در بیمارستان ها سخت و تا حدی نشدنی می باشد.

میزان دوز مصرفی آنتی بادی چقدر است؟ چرا برای ترامپ دوزی بیشتر از دوز نرمال استفاده شد؟

اطلاعات فنی منتشر شده توسط ریجنران نشان می دهد ۲ الی ۴ گرم آنتی بادی به صورت تزریقی برای هر فرد باعث کاهش شدت علائم بیماری حاد می شود (۷ اکتبر برابر با ۱۶ مهر حتی اعلام شد که بر اثر استفاده، تست آنتی بادی کووید ۱۹ ترامپ نیز منفی شده است). این خبر خوبی است زیرا این امید در تولیدکنندگان ایجاد می شود که با استفاده از دوزهای کم و در نتیجه قیمت به صرفه تر، بتوان این محصول را به تولید انبوه رساند. ولی در مورد ترامپ طبق گفته های جورج یانکوپولوس (هم بنیانگذار ریجنران) دوز بیشتری از آنتی بادی (حدود ۸ گرم) به صورت تزریقی مورد استفاده قرار گرفت که علت آن تنها " رعایت احتیاط بیشتر"  اعلام شد.

منظور از مونوکلونال بودن این آنتی بادی چیست؟

این ترکیب از ۲ آنتی بادی مونوکلونال ساخته شده است. این بدین معنا است که هر کدام از این آنتی بادی ها توسط یک نوع لنفوسیت B خاص تولید شده و فقط یک نوع آنتی ژن ویژه را شناسایی می کنند (مونو در یونانی که زبان رایج علوم پزشکی است به معنای عدد یک می باشد).

آیا شرکت ریجنران از سلول های جنین سقط شده برای تولید این آنتی بادی استفاده کرده است؟

این مورد توسط مدیر شرکت ریجنران رد و اعلام شد در درمان ترامپ از سلول های جنینی استفاده نشده است. با این حال این شرکت با به کارگیری سلول هایی به نام HEK 293 (سلول های جنینی کلیه) که از جنین سقط شده ای (سال ۱۹۷۲ و در کشور هلند) جداسازی شده است، موفق به ساخت شبیه ساز های پروتئین های اسپایک ویروس کووید ۱۹ شد. محققان از این روش برای سنجش توانایی و کارآمدی آنتی بادی های استخراج شده از مبتلایان به کرونا و همچنین آنتی بادی های مرتبط مهندسی شده در موش، استفاده می کنند. لازم به ذکر است که در حال حاضر سلول های غیر جنینی برای انجام این روش به کار برده می شوند.

منابع:

https://www.sciencemag.org
https://www.pollen.com
https://www.webmd.com
https://www.drugs.com