آزمایش آلانین آمینوترانسفراز - (ALT) Alanine Aminotransferase

آزمایش آلانین آمینوترانسفراز (ALT)، به عنوان بخشی از پانل بیماری‌های کبد به منظور غربالگری و یا کمک به تشخیص اختلالات کبدی انجام می‌گردد. نام قبلی این تست، آزمایش سرم گلوتامیک پیروویک ترانس آمیناز (Serum Glutamic-Pyruvic Transaminase, SGPT) بوده است. اگرچه عنوان SGPT امروزه کاربرد چندانی ندارد اما در بعضی از موارد در برگه‌های درخواست آزمایش دیده می‌شود. تست ALT، در معاینات پزشکی بطور معمول درخواست داده می‌شود. در این تست سطح آنزیم آلانین آمینو ترانسفراز در خون فرد ارزیابی می‌گردد. آنزیم ALT عمدتاً در کبد و کلیه وجود دارد و مقدار کمتری از آن نیز در ماهیچه‌ها و قلب دیده می‌شود. بطور معمول، مقدار ALT در خون کم است، اما در نتیجه مشکلات کبدی (هپاتیت، سیروز یا سرطان کبد) یا اختلالات متابولیکی موثر بر عملکرد کبد (دیابت، انسداد مجاری صفراوی و …) مقدار آن در خون افزایش می‌یابد. از این رو، آزمایش ALT به عنوان بخشی از پنل متابولیک جامع (Comprehensive metabolic panel)، ابزاری مفید در جهت بررسی مشکلات کبدی می‌باشد.
در مواردی که در فرد علائم یا نشانه‌هایی از مشکلات کبدی مشاهده شود، ALT به تنهایی یا به همراه آزمایشات تکمیلی دیگر (آسپارتات آمینوترانسفراز (ASP)، گاماگلوتامیل ترانسفراز (GGT)، آلکالین فسفاتاز (ALP)ٰ، بیلی روبین (Bilirubin)، ارزیابی نسبت گلوبولین به آلبومین (A/G ratio) و پروتئین تام (PT)) توصیه می‌شود. مشاهده علائمی همچون ضعف و خستگی، از دست دادن اشتها، حالت تهوع و استفراغ، انقباضات شکمی و درد، احساس سیری، زرد شدن سفیدی چشم یا پوست، ادرار تیره یا ادرار به رنگ چایی، مدفوع رنگ روشن یا به رنگ خاک رس، و یا خارش پوست می‌توانند از نشانه‌های ابتلا به بیماری‌های کبدی باشند.
از آنجایی که در بسیاری از افراد مبتلا به بیماری‌های خفیف کبدی، علائم و نشانه‌های خاصی از بیماری مشاهده نمی‌شود، انجام تست ALT به تنهایی یا به همراه آزمایشات دیگر در افرادی پرخطر از نظر ابتلا به بیماری‌های کبدی ضروری می‌باشد. افرادی که سابقه مواجهه با ویروس‌های عامل هپاتیت (HEV ،HAV ،HCV و HBV) را داشته‌اند، افرادی با سابقه خانوادگی بیماری‌های کبد (هپاتیت خود ایمن یا سرطان کبد)، مصرف‌کنندگان دائمی مشروبات الکلی، مصرف‌کنندگان طولانی مدت داروهایی شیمیایی و گیاهی آسیب‌رسان به کبد، اضافه وزن و چاقی، ابتلا به دیابت و یا دیگر سندرم‌های متابولیک مانند گرفتگی مجاری صفراوی در گروه افراد پرخطر بیماری‌های کبدی قرار می‌گیرند.
در تست آلانین آمینوترانسفراز مقادیر بالاتر از حد نرمال ALT اغلب در نتیجه بیماری‌های کبد می‌باشد. مقادیر بیشتر از ۱۰ برابر حد نرمال، معمولاً به دلیل هپاتیت حاد می‌باشد. سطح ALT در موارد هپاتیت ناشی از عفونت‌های ویروسی (HBV ،HAV و HCV)، معمولاً به مدت ۱ تا ۲ ماه در سطوح بالا باقی می‌ماند و پس از ۳ تا ۶ ماه به حالت نرمال باز می‌گردد. سطح ALT گاهی بطور قابل توجهی تا ۱۰۰ برابر حد نرمال افزایش می‌یابد که در نتیجه عواملی همچون مصرف زیاد بعضی از داروها، استعمال ترکیبات سمی، سرطان کبد، عفونت‌های خونی و یا کاهش جریان خون در کبد می‌باشد. سطح ALT در هپاتیت مزمن افزایش چندانی نمی‌یابد و اغلب کمتر از ۴ برابر رنج نرمال می‌باشد. در موارد مشکوکی که سطح ALT در محدوده نرمال یا کمی بالاتر از آن متغیر است، تکرار چند نوبت متوالی آزمایش برای یافتن یک الگوی مشخص از سطح آنزیم توصیه می‌شود. از دیگر دلایل افزایش متوسط ALT در شرایط انسداد مجاری صفراوی، سیروز ناشی از هپاتیت مزمن یا انسداد مجاری صفراوی، آسیب ماهیچه قلب (حملات قلبی، آنژیوگرافی یا جراحی قلب)، اعتیاد الکلی و یا بعضی از بیماری عفونی می‌باشد. تزریقات درون عضلانی، تمرینات ورزشی سخت و بارداری نیز منجر به افزایش سطح ALT می‌شوند. در آسیب‌های کلیوی، التهاب پانکراس (پانکراتیت) و عفونت‌های خونی نیز سطح این آنزیم افزایش می‌یابد. براین اساس تفسیر نتایج آزمایش ALT باید توسط پزشک و با توجه به نتایج دیگر آزمایشات مربوط به پنل کبد، سوابق بالینی (بیماری‌های زمینه‌ای و مصرف دارو) و شرایط زندگی فرد در نظر گرفته شود. 
تست ALT بطور معمول به منظور بررسی پیشرفت روند درمان بیماری‌های کبد نیز انجام می‌شود.