آزمایش اسید فولیک یا فولات برای کمک به تشخیص دلایل کم خونی یا نوروپاتی (آسیب اعصاب محیطی) انجام میشود. این آزمایش همچنین جهت ارزیابی وضعیت تغذیه در افراد مشکوک به سوء تغذیه یا اختلالات سوء جذب مواد غذایی درخواست داده میشود.
انجام آزمایش فولیک اسید در تعیین علت تغییر وضعیت ذهنی یا سایر تغییرات رفتاری، به ویژه در افراد مسن، بسیار کمک کننده است.
علاوه بر این، تست اسید فولیک با هدف نظارت بر اثربخشی درمان کمبود فولات نیز انجام میشود.
آزمایش اسید فولیک هنگامی که فرد علائم کم خونی (ضعف، خستگی، رنگ پریدگی پوست) یا نوروپاتی (احساس گزگز یا خارش، کشیدگی چشم، از دست دادن حافظه و تغییر وضعیت ذهنی) داشته باشد درخواست داده میشود.
زمانی که نتایج آزمایش کامل خون (CBC) غیر نرمال باشد و در بررسی میکروسکوپی نمونه خون گلبولهای قرمز بزرگ (ماکروسیتوز) یا نوتروفیلهای غیرطبیعی (با تعداد هسته زیاد) مشاهده شوند، آزمایش فولات به عنوان یک آزمایش تکمیلی در جهت کمک به تشخیص علت مشکلات فوق انجام خواهد شد.
در افرادی که تحت درمان کمبود ویتامین B12 یا فولات هستند تست فولیک اسید مدتی پس از استفاده از مکملها به منظور نظارت بر روند پیشرفت درمان درخواست داده میشود.
نمونه خون از رگ بازو
- ناشتا بودن فرد الزامی است و نباید از ۸ تا ۱۲ ساعت قبل از آزمایش چیزی به جز آب خورده باشد.
- مصرف برخی داروها قبل از انجام آزمایش اسید فولیک ممکن است با نتایج آن تداخل داشته باشد. به همین دلیل پیش از انجام این آزمایش لازم است که مصرف هر نوع دارویی به اطلاع پزشک رسانده شود.
معرفی کلی آزمایش | |
دسته بندی آزمایش | هورمون شناسی و ایمنولوژی |
بخش عملیاتی آزمایشگاه | |
نمونه ارجح برای آزمایش | سرم |
ماندگاری در دمای اتاق | ۲ ساعت |
ماندگاری در یخچال | ۸ ساعت |
ماندگاری در فریزر | ۶ ماه |
روش مرجع انجام آزمایش |
|
حداقل میزان نمونه | ۰/۵ تا ۲ میلیلیتر |
دستورالعمل تهیه نمونه |
|
معیارهای رد نمونه |
|
محدوده مرجع در جواب آزمایش اسید فولیک، رنج نرمال برای هر فرد سالم را نمایش میدهد. مقادیر خارج از این محدوده میتواند نشان دهنده مشکلات احتمالی و یا بیماری در فرد باشد. لازم به ذکر است محدوده مرجع در برگه جواب آزمایش آزمایشگاههای مختلف ممکن است متفاوت باشد. این تفاوت ناشی از تجهیزات آزمایشگاهی و یا روشهای مختلف انجام تست است. لذا حتماً برای تفسیر جواب آزمایش اسید فولیک خود با پزشک معالج مشورت کنید.
محدوده مرجع ذکر شده در این سایت بر اساس یک روش آزمایشگاهی بوده و صرفاً جهت اطلاع میباشد.
نتایج آزمایش اسید فولیک یا فولات (B9) بر حسب نانوگرم بر میلیلیتر گزارش میشود. در جدول زیر مقادیر مختلف فولیک اسید که میتواند اشاره به شرایط بالینی مختلف داشته باشد بیان شده است.
|
|
|
|
|
|
|
|
بیشتر بخوانید: چگونه جواب آزمایش را بخوانیم و تفسیر کنیم؟
فولیک اسید یا فولات (ویتامین B9) یکی از مجموعه ویتامینهای B است. فولیک اسید به همراه ویتامین B12 و ویتامین C در ساخت پروتئینهای جدید در بدن نقش دارد. این سه ویتامین برای تشکیل گلبولهای قرمز طبیعی (RBC) و گلبولهای سفید (WBC) خون، ترمیم بافتها و سلولها و همچنین سنتز DNA ضروری هستند. اگرچه ویتامین B9 یک ماده مغذی است اما بدن نمیتواند آن را تولید کند و باید از طریق رژیم غذایی تامین شود. فولات شکل طبیعی و اسید فولیک شکل مصنوعی ویتامین B9 است. اسید فولیک به صورت مکمل به غذاها و نوشیدنیها افزوده میشود.
کمبود فولات میتواند منجر به کمخونی ماکروسیتیک شود، شرایطی که گلبولهای قرمز خون بزرگتر از حد طبیعی هستند. کمخونی مگالوبلاستیک، نوعی کمخونی ماکروسیتیک است که علاوه بر برخی تغییرات سلولی در مغز استخوان، با تولید RBC کمتر اما بزرگتر به نام ماکروسیت مشخص میشود. سایر یافتههای آزمایشگاهی مرتبط با کمخونی مگالوبلاستیک شامل کاهش تعداد WBC ،RBC، رتیکولوسیت و پلاکت است.
فولات یک ماده ضروری برای تقسیم سلولی (مانند جنین در حال رشد) است. کمبود فولات در اوایل بارداری میتواند خطر نقص لوله عصبی مانند مهره شکافدار (اسپینا بیفیدا) را در جنین در حال رشد افزایش دهد.
کمبود فولات اغلب به دلیل عدم دریافت کافی ویتامینها از طریق رژیم غذایی یا مکملها، استفاده طولانی مدت از برخی داروها یا افزایش نیاز بدن اتفاق میافتد.
افزایش نیاز بدن به فولات در شرایط زیر رخ میدهد:
در برخی از موارد ممکن است علیرغم مصرف کافی فولات، فرد همچنان دچار کمبود ویتامین B9 باشد. این شرایط معمولاً در اثر عدم جذب کافی فولات در روده کوچک اتفاق میافتد. دلایل مختلفی میتوانند در جذب گوارشی فولات اختلال ایجاد کنند که ممکن است شامل هر یک از موارد زیر باشد:
آزمایش فولیک اسید یا فولات، میزان این ویتامین را در سرم یا پلاسما (بخش مایع خون) اندازهگیری میکند تا کمبود آن را تشخیص دهد. در برخی موارد ممکن است مقدار فولات موجود در داخل گلبولهای قرمز نیز اندازهگیری شود.
سطح فولات موجود در سرم میتواند بر اساس رژیم غذایی اخیر فرد متفاوت باشد. از آنجا که گلبولهای قرمز ۹۵ درصد از فولات در گردش خون را ذخیره میکنند، ممکن است علاوه بر آزمایش سرم، آزمایشی برای اندازهگیری سطح فولات در داخل RBC نیز انجام شود. برخی از پزشکان عقیده دارند آزمایش فولات RBC شاخص بهتری برای ارزیابی وضعیت فولات دراز مدت است و از نظر بالینی بهتر از فولات سرمی است، اما توافق زیای در این مورد وجود ندارد.
تستهای آزمایشگاهی دیگری که میتواند برای کمک به شناسایی کمبود فولات استفاده شود شامل هموسیستئین و اسید متیل مالونیک (MMA) است. هموسیستئین و اسید متیل مالونیک در اثر کمبود B12 افزایش مییابند در حالی که کمبود فولات فقط باعث افزایش هموسیستئین میشود. این تمایز از آن جهت مهم است که تجویز فولیک اسید به شخصی که دچار کمبود B12 است، کم خونی را درمان میکند اما آسیب عصبی را درمان نمیکند که ممکن است غیرقابل برگشت باشد.
https://www.mayoclinic.org
https://www.labtestsonline.org
https://www.aruplab.com