آزمایش آنتی ژن سطحی هپاتیت ب - Hepatitis B Surface Antigen (HBsAg)

کبد عضوی حیاتی است که در سمت راست بدن و بالای شکم واقع شده است. این عضو بسیاری از عملکردهای اصلی بدن را مانند فرآوری برخی از مواد غذایی، تولید صفرا برای هضم چربی‌ها، سنتز بسیاری از پروتئین‌های مهم، تنظیم لخته شدن خون و تجزیه مواد بالقوه سمی به مواد بی‌خطر انجام می‌دهد. در موارد شدید التهاب کبد، عملکرد طبیعی کبد از بین رفته یا مختل می‌شود که این ممکن است باعث تجمع مواد بالقوه سمی در کبد شود.
بیماری هپاتیت ناشی از التهاب کبد است و در اغلب موارد با بزرگ شدن کبد همراه است. غالباً هپاتیت در اثر عفونت با ویروس‌های خانواده هپاتیت مانند HBV ،HCV ،HAV ،HEV و HDV ایجاد می‌شود. با این وجود، التهاب کبد ممکن است در نتیجه قرار گرفتن در معرض مواد شیمیایی، داروهای بدون نسخه یا با نسخه پزشک، مصرف الکل، تجمع چربی در کبد، برخی بیماری‌های ارثی و خود ایمنی نیز اتفاق افتد.
هپاتیت B التهاب ناشی از عفونت کبدی است که توسط ویروس هپاتیت ب یا HBV ایجاد می‌شود. هپاتیت B می‌تواند به صورت حاد و شدید بروز کند و سپس در طی چند هفته تا چند ماه پس از تشخیص و درمان برطرف شود. در برخی موارد، فرد علائم خاصی نشان نمی‌دهد و عفونت HBV به حالت مزمن تبدیل می‌شود. در این شرایط عفونت هپاتیت B برای سالیان طولانی ادامه خواهد داشت و گاهی بیش از ۲۰ سال بعد از آلودگی فرد به این ویروس علائم قابل توجه بروز پیدا می‌کند. عفونت طولانی مدت HBV می‌تواند منجر به آسیب پیشرونده کبد، سیروز کبدی، سرطان کبد و در نهایت مرگ بیمار شود. از اینرو در اغلب بسته‌های آزمایشی غربالگری و چکاپ آزمایش‌های تشخیص هپاتیت B گنجانده شده است.
عفونت حاد هپاتیت B کمتر از شش ماه طول می‌کشد. سیستم ایمنی بدن در اغلب موارد می‌تواند هپاتیت B حاد را از بدن پاک کند و فرد در طی چند ماه کاملاً بهبود یابد. اکثر افرادی که در بزرگسالی به هپاتیت B مبتلا می‌شوند دارای عفونت حاد هستند اما ممکن است به عفونت مزمن نیز تبدیل شود.
عفونت مزمن هپاتیت بیش از شش ماه طول می‌کشد، زیرا سیستم ایمنی فرد قادر به مقابله با ویروس و حذف آن از بدن نمی‌باشد.
عدم درمان به موقع هپاتیت ب می‌تواند منجر به عفونت طولانی مدت و مزمن شدن آن شود. در این شرایط ممکن است فرد در خطر عوارض جدی قرار گیرد، از جمله: 

• سیروز کبد: التهاب کبدی همراه با عفونت هپاتیت B می‌تواند منجر به آسیب گسترده کبد و سیروز شود، که ممکن است توانایی عملکرد کبد را مختل کند.
• سرطان کبد: افراد مبتلا به عفونت مزمن هپاتیت B در خطر ابتلا به سرطان کبد هستند.
• نارسایی کبدی: نارسایی حاد کبدی وضعیتی است که در آن عملکردهای حیاتی کبد از بین می‌رود. در صورت بروز این مشکل، پیوند کبد برای حفظ زندگی ضروری است.

علاوه بر این، افراد مبتلا به هپاتیت ب مزمن ممکن است به بیماری کلیوی یا التهاب رگ‌های خونی نیز مبتلا شوند. 
ویروس هپاتیت B از طریق خون و مایعات بدن فرد آلوده سرایت پیدا می‌کند. راه‌های مختلفی که در انتقال HBV نقش دارند به شرح زیر می باشد:

• تماس جنسی: رابطه جنسی محافظت نشده با فرد آلوده به این ویروس امکان ابتلا به هپاتیت ب را افزایش می‌دهد. اگر خون، بزاق، مایع منی یا ترشحات واژن فرد آلوده وارد بدن شود، ویروس می‌تواند به راحتی منتقل شود.
• استفاده از سوزن آلوده به HBV 
• تماس تصادفی با سوزن های آلوده بیماران 
• زنان باردار آلوده به HBV (انتقال مادر به فرزند): مادران باردار آلوده به ویروس هپاتیت B می‌توانند ویروس را در هنگام زایمان به نوزاد خود منتقل کنند. با این حال، می‌توان نوزاد تازه متولد شده را واکسینه کرد تا بتوان در حد امکان از آلودگی او جلوگیری کرد. 
• خالکوبی و تاتو: به این منظور حتماً به مراکز معتبری که اصول بهداشتی را رعایت می‌کنند مراجعه شود. استفاده از سر سوزن‌های مشترک و ابزار ضد عفونی نشده یکی از روش‌های رایج انتقال هپاتیت B است.

از طریق واکسیناسیون می‌توان از ابتلا به عفونت HBV جلوگیری کرد. واکسن هپاتیت B معمولاً به صورت سه یا چهار تزریق در طی شش ماه انجام می‌شود. 
آزمایش آنتی ژن سطحی هپاتیت ب یا HBs Ag زمانی که فرد علامت بیماری را نشان می‌دهد یا در خطر مواجهه با ویروس بوده است، انجام می‌شود. این آزمایش خون به منظور تعیین آلودگی فرد به ویروس هپاتیت B درخواست داده می‌شود. در اغلب موارد نتایج این آزمایش به تنهایی کمک کننده نخواهد بود و انجام آزمایش‌های دیگر هپاتیت ب مانند HBV IgM/IgG ،HBe Ag/Ab ،HBV core Ab و HBV DNA ضروری است. علاوه بر این، آزمایش‌های مربوط به ارزیابی عملکرد طبیعی کبد نیز مانند ALT ، AST، بیلی روبین و غیره به همراه HBs Ag درخواست داده می‌شوند.
نتیجه مثبت آزمایش HBsAg به این معنی است که فرد به ویروس HBV آلوده است و می‌تواند آن را از طریق خون یا مایعات بدن به افراد دیگر منتقل کند.