آزمایشات و تست ھا کولایف
آزمایش سدیم خون - Sodium (Na)
اطلاعات آزمایش در یک نگاه
هدف از انجام این آزمایش چیست؟
آزمایش سدیم (Na) خون به منظور تعیین مقدار دقیق سدیم در بدن انجام میشود. این آزمایش به عنوان بخشی از آزمایش‌های غربالگری چکاپ عمومی درخواست داده میشود.
آزمایش Na خون همچنین به عنوان بخشی از یک پنل الکترولیت یا پنل متابولیت برای کمک به تشخیص و تعیین علت برهم خوردن تعادل الکترولیت‌های بدن بررسی می‌گردد.
این آزمایش همچنین برای کمک به تشخیص عوامل و بیماریهایی که موجب بالا رفتن یا پایین آمدن سدیم خون میشوند درخواست می‌گردد، مواردی از قبیل:
- کمک به شناسایی، ارزیابی و نظارت بر عدم تعادل الکترولیت‌ها و/ یا عدم تعادل اسید باز (pH) (اسیدوز یا آلکالوز)
- شناسایی علت و کمک به نظارت بر درمان افراد مبتلا به کم آبی یا تجمع بیش از حد مایعات (ادم)
- ارزیابی و نظارت بر انواع بیماریهای مزمن یا حاد مانند بیماریهای مغزی، ریوی، کبدی، قلبی، کلیه، تیروئید یا غدد فوق کلیوی
- نظارت بر درمان بیماریهایی که می‌توانند منجر به ایجاد سطح غیر طبیعی سدیم در بدن شوند: مانند فشار خون و مصرف داروهای دیورتیک (داروهای ادرار آور)
چه زمانی این تست درخواست می شود؟
آزمایش سدیم خون در یک معاینه معمول پزشکی یا هنگام ارزیابی یک بیماری حاد یا مزمن به عنوان بخشی از پنل الکترولیت یا پنل متابولیک انجام میشود.
این آزمایش زمان مشاهده علائم و نشانه‌های پایین یا بالا بودن سدیم درخواست داده میشود.
برخی از علائم کاهش سدیم عبارتند از:
- ضعف، خستگی
- گیجی
- بی‌حالی
- کما (در موارد شدید)
هنگامی که سطح سدیم خون به آرامی کاهش مییابد معمولاً علائمی مشاهده نمی‌شود. از این‌رو در اغلب معاینات پزشکی حتی اگر فرد علامت خاصی نداشته باشد مقدار سدیم خون بررسی میشود.
برخی از نشانه‌های سدیم بالا میتواند شامل موارد زیر باشد:
- تشنگی
- غشای مخاطی خشک (به عنوان مثال دهان و چشم)
- دفع ادرار کمتر
- انقباض عضله
- آشفتگی
- بی‌قراری، غیر منطقی عمل کردن، کما یا تشنج (در موارد شدید)
هنگامی که فرد برای مدتی سرم درمانی شده است و یا در خطر بروز کم آبی باشد آزمایش سدیم و سایر الکترولیت‌ها انجام میشود.
آزمایش سدیم در زمان نظارت بر درمان بیماریهای کبدی، کلیوی، فشار خون بالا و نارسایی قلبی انجام میشود. انجام آزمایش‌های پنل الکترولیت و پنل‌های متابولیکی اصلی در فواصل زمانی مشخص درخواست داده میشوند.
چه نمونه های برای این تست گرفته میشود؟
نمونه خون از رگ بازو
شرایط لازم برای انجام آزمایش چیست؟
نیاز به آمادگی خاص و ناشتا بودن قبل از آزمایش نیست.
| معرفی کلی آزمایش | |
| دسته بندی آزمایش | بیوشیمی |
| بخش عملیاتی آزمایشگاه | |
| نمونه ارجح برای آزمایش | سرم یا پلاسما هپارینه (نوع هپارین می‌بایست هپارین Na نباشد) |
| ماندگاری در دمای اتاق | ۲ هفته |
| ماندگاری در یخچال | ۲ هفته |
| ماندگاری در فریزر | ۶ ماه |
| روش مرجع انجام آزمایش |
|
| حداقل میزان نمونه | ۰/۵ تا ۲ میلی‌لیتر |
| دستورالعمل تهیه نمونه | سرم:
|
| معیارهای رد نمونه | سرم:
|
محدوده مرجع در جواب آزمایش سدیم خون، رنج نرمال برای هر فرد سالم را نمایش می‌دهد. مقادیر خارج از این محدوده میتواند نشان دهنده مشکلات احتمالی و یا بیماری در فرد باشد. لازم به ذکر است محدوده مرجع در برگه جواب آزمایش آزمایشگاه‌های مختلف ممکن است متفاوت باشد. این تفاوت ناشی از تجهیزات آزمایشگاهی و یا روش‌های مختلف انجام تست است. لذا حتماً برای تفسیر جواب آزمایش سدیم خون خود با پزشک معالج مشورت کنید.
محدوده مرجع ذکر شده در این سایت بر اساس یک روش آزمایشگاهی بوده و صرفاً جهت اطلاع می‌باشد.
محدوده مرجع تست سدیم خون در گروه‌های سنی مختلف مشابه است و بر حسب میلی‌اکی‌والان بر لیتر (mEq/L) گزارش میشود. در جدول زیر محدوده مرجع نرمال و قابل قبول مقدار سدیم و مقادیر هشداردهنده آن ذکر شده است.
|
|
|
|
|
|
نتایج آزمایش سدیم خون در تشخیص سطح غیر طبیعی سدیم بدن (سدیم کم (هیپوناترمی) و سدیم بالا (هایپرناترمی)) استفاده میشود.
سطح سدیم خون معمولاً همراه با نتایج سایر آزمایشات همزمان آن، مانند نتایج آزمایش‌های الکترولیت، تفسیر میشود. سطح پایین و بالا سدیم میتواند نشان‌دهنده وجود بیماریهای مختلف باشد.
شرایطی که میتواند منجر به کاهش سدیم خون (هیپوناترمی) شود عبارتند از:
- از دست دادن بیش از حد سدیم در شرایطی مانند اسهال، استفراغ، تعریق زیاد، استفاده از داروهای ادرار آور، بیماری کلیوی یا سطح پایین کورتیزول، آلدوسترون و هورمون‌های جنسی (بیماری آدیسون)
- نوشیدن بیش از حد آب در حین ورزش
- تجمع بیش از حد مایعات در بدن (ورم) ناشی از نارسایی قلبی، سیروز و بیماریهای کلیوی که باعث از دست دادن پروتئین میشود (سندرم نفروتیک)
- درگیری مغز و ریه‌ها، انواع مختلف سرطان و استفاده از برخی داروها که منجر به تولید بیش از حد هورمون ضد ادرار (ADH) شده و در نتیجه مقدار زیادی آب در بدن فرد نگهداری میشود
برخی از شرایطی که میتواند باعث بالا رفتن سطح سدیم خون (هایپرناترمی) شوند عبارتند از:
- کم آبی بدن و از دست دادن بیش از حد آب بدون نوشیدن آب کافی (دلیل شایع)
- سندرم کوشینگ
- دیابت بی‌مزه
- مصرف نمک بیش از حد در رژیم غذایی
بیشتر بخوانید: چگونه جواب آزمایش را بخوانیم و تفسیر کنیم؟
چه چیزهای در این تست بررسی میشوند؟
الکترولیت‌ها مواد معدنی هستند که حامل بارهای مثبت یا منفی هستند و در مایعات بدن انسان وجود دارند. سدیم و الکترولیت‌های دیگر مانند پتاسیم، کلرید و بی‌کربنات (یا دی اکسید کربن) به عملکرد طبیعی سلول‌ها و تنظیم میزان مایعات بدن کمک میکنند. با وجود آنکه سدیم در تمام مایعات بدن وجود دارد، بالاترین غلظت آن در خون و در مایعات خارج از سلول‌های بدن یافت میشود. مقدار سدیم خارج سلولی و به همراه آن مقدار آب بدن توسط کلیه‌ها تنظیم میشود.
یک فرد در رژیم غذایی خود سدیم را از نمک خوراکی (کلرید سدیم یا NaCl) و تا حدی از اکثر غذاهایی که می‌خورد، دریافت میکند. از این‌رو بیشتر افراد مقدار کافی سدیم را دریافت میکنند. بدن مقدار کافی از این ماده را که لازم دارد استفاده کرده و مقادیر اضافه آن توسط ادرار دفع میشود. بدن همواره سعی میکند سدیم خون را در مقادیر بسیار محدودی نگه دارد. مقدار سدیم بدن با روش‌های زیر تنظیم میشود:
- تولید هورمون‌هایی که میزان سدیم دفع شده در ادرار را افزایش (پپتیدهای ناتریورتیک) یا کاهش (آلدوسترون) می‌دهند
- تولید هورمون ضد ادرار (ADH) یا وازوپرسین (Vasopressin) که مانع دفع آب از بدن میشود
- کنترل تشنگی؛ حتی افزایش ۱ درصدی سدیم خون باعث تشنگی فرد و در نتیجه نوشیدن آب میشود تا سطح سدیم را به حد نرمال برگرداند
هنگامی که سطح سدیم در خون تغییر میکند، محتوای آب در بدن نیز تغییر میکند. این تغییرات میتواند با کم آبی مایع بدن یا تجمع بیش از حد مایعات (ادم) همراه باشد، که اغلب منجر به تورم در پاها میشود.
آزمایش سدیم میزان سدیم را در خون و/ یا ادرار اندازه گیری میکند. آزمایش سدیم خون به منظور بررسی سدیم موجود در خون انجام میشود. در صورت غیرطبیعی بودن نتیجه این آزمایش برای کمک به تعیین علت عدم تعادل سدیم در خون یا نظارت بر درمان بیماریهایی که می‌توانند بر سطح سدیم خون تاثیر بگذارند، آزمایش سدیم ادرار تصادفی یا آزمایش سدیم ادرار ۲۴ ساعته ممکن است انجام شود.
سوالات متداول
برای افرادی که حساس به سدیم هستند و یا فشار خون بالا دارند، کاهش مصرف سدیم میتواند منجر به اثرات مثبت قابل توجهی در سلامتی آنها شود. اما حتی اگر فشار خون بالا ندارید، محدود کردن مصرف سدیم به عنوان بخشی از یک رژیم غذایی سالم، میتواند خطر ابتلا به مشکلات فشار خون و بیماریهای قلبی را کاهش دهد.
ذائقه شما برای مصرف نمک اکتسابی و همچنین برگشتپذیر است. هرچه نمک کمتری استفاده کنید، تمایل شما برای مصرف آن نیز کاهش مییابد.
از طرف دیگر، نتیجه خارج از محدوده مرجع آزمایش سدیم ممکن است مشکلی را نشان دهد و لازم به بررسی‌های بیشتری باشد. پزشک شما نتایج آزمایش شما را ارزیابی کرده و تعیین میکند که آیا نتیجه خارج از محدوده مرجع معنای قابل توجهی برای شما دارد یا خیر.
https://www.geisingermedicallabs.com
https://www.labtestsonline.org
https://www.aruplab.com
