آزمایشات و تست ھا کولایف
آزمایش پتاسیم - Potassium (K)
اطلاعات آزمایش در یک نگاه
هدف از انجام این آزمایش چیست؟
آزمایش پتاسیم (K) جهت تشخیص سطح غیر طبیعی پتاسیم (پتاسیم بالا (هیپرکالمی) و پتاسیم پایین (هیپوکالمی)) مورد درخواست قرار می‌گیرد. این آزمایش اغلب به عنوان بخشی از پنل الکترولیت یا پنل متابولیک پایه در یک چکاپ معمولی به منظور بررسی وضعیت عمومی سلامت فرد انجام میشود. آزمایش K ممکن است به دلیل هر یک از موارد زیر نیز درخواست داده شود:
- کمک به شناسایی، ارزیابی و نظارت بر عدم تعادل الکترولیت‌ها و یا اسید باز (pH)
- کمک به ارزیابی و نظارت بر انواع بیماریهای مزمن یا حاد، به عنوان مثال فشار خون بالا یا بیماری کلیوی که از شایع ترین دلایل افزایش پتاسیم خون هستند
- تشخیص مقادیر غیر طبیعی پتاسیم در هنگام اسهال، استفراغ یا تعریق زیاد
- کمک به تعیین علت علائم برخی از مشکلات قلبی، به عنوان مثال ضربان قلب نامنظم
- نظارت بر اثر داروهایی که می‌توانند بر میزان دفع پتاسیم از کلیه‌ها اثر بگذارند
- آزمایش پتاسیم ادرار در مواردی که نتایج آزمایش پتاسیم خون شما غیر طبیعی است، انجام میشود
چه زمانی این تست درخواست می شود؟
آزمایش پتاسیم خون یک آزمایش پایه بوده و ممکن است هنگام چکاپ فرد یا ارزیابی او از نظر ابتلا به یک بیماری جدی درخواست داده شود، همچون در موارد زیر نیز احتمال انجام تست اندازه‌گیری پتاسیم خون وجود دارد:
- فرد مشکوک یا مبتلا به بیماری کلیوی
- هنگام مشاهده علائمی مانند ضعف عضلانی یا ضربان قلب نامنظم (آریتمی قلبی)
- در صورت مصرف داروهای ادرارآور یا داروهای قلبی
- فرد دارای فشار خون بالا یا تحت درمان فشار خون بالا
پنل‌های الکترولیت و پنل‌های متابولیک پایه معمولاً در فواصل زمانی منظم در شرایط زیر درخواست داده میشوند:
- هنگام شک پزشک به کتواسیدوز دیابتی و بیماری کلیوی
- در صورت بررسی روند درمان بیمار دیالیزی، مصرف کننده داروهای ادرارآور یا دریافت کننده مایعات داخل وریدی توسط پزشک
آزمایش پتاسیم ادرار ممکن است در صورت غیرطبیعی بودن سطح پتاسیم خون انجام شود، مانند زمانی که:
- بدن فرد آب زیادی از دست داده و دچار دهیدراتاسیون شده است
- نتیجه آزمایش‌های کلیوی فرد غیر معمول بوده و پزشک مشکوک به بیماریهای کلیوی است. در این شرایط نتایج آزمایش پتاسیم ادرار می‌تواند به پزشک متخصص در تشخیص علت بیماری کلیه و انتخاب روش درمان مناسب کمک نماید
چه نمونه های برای این تست گرفته میشود؟
- نمونه خون از رگ بازو
- نمونه ادرار تصادفی یا ۲۴ ساعته
شرایط لازم برای انجام آزمایش چیست؟
- نیاز به آمادگی خاص و ناشتا بودن قبل از آزمایش نیست.
- برای جمع آوری نمونه ادرار تصادفی یا ۲۴ ساعته و کسب اطلاعات ضروری در مورد نوع ظرف نمونه ادرار، لازم است با آزمایشگاه تماس گرفت.
| دسته بندی آزمایش | بیوشیمی |
| مشخصات نمونه | - سرم - ادرار |
| ماندگاری در دمای اتاق | - سرم: ۲۴ ساعت - ادرار: ۲۴ ساعت |
| ماندگاری در یخچال | - سرم: ۷ روز - ادرار: ۲ هفته |
| ماندگاری در فریزر | - سرم: ۶ ماه - ادرار: ۳ ماه |
| متدولوژی |
|
| حداقل میزان نمونه | - سرم: ۰/۵ تا ۲ میلی‌لیتر - ادرار: ۱ میلی‌لیتر (از هر نمونه تصادفی یا ۲۴ ساعته) |
| دستورالعمل نمونه گیری | نمونه خون (سرم):
نمونه ادرار تصادفی:
نمونه ادرار ۲۴ ساعته:
|
| شرایط رد نمونه |
|
محدوده مرجع در جواب آزمایش پتاسیم، رنج نرمال برای هر فرد سالم را نمایش می‌دهد. مقادیر خارج از این محدوده می‌تواند نشان دهنده مشکلات احتمالی و یا بیماری در فرد باشد. لازم به ذکر است محدوده مرجع در برگه جواب آزمایش آزمایشگاه‌های مختلف ممکن است متفاوت باشد. این تفاوت ناشی از تجهیزات آزمایشگاهی و یا روش‌های مختلف انجام تست است. لذا حتماً برای تفسیر جواب آزمایش پتاسیم خود با پزشک معالج مشورت کنید.
محدوده مرجع ذکر شده در این سایت بر اساس یک روش آزمایشگاهی بوده و صرفاً جهت اطلاع می‌باشد.
نتیجه آزمایش K معمولاً همراه با نتایج آزمایش‌های دیگر مانند آزمایش الکترولیت‌ها بطور همزمان تفسیر می‌گردد. میزان پتاسیم موجود در خون و ادرار به صورت میکرومول در هر لیتر (ng/mL) بیان میشود.
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
سطح پایین یا بالا پتاسیم می‌تواند در اثر شرایط و بیماریهای مختلفی ایجاد شود. پزشک نتایج آزمایش های فرد را ارزیابی کرده و تعیین می‌کند که آیا نتیجه آزمایش پتاسیم خارج از محدوده معنای قابل توجهی دارد یا خیر. در این مورد شاید لازم باشد دارویی‌هایی که فرد مصرف می‌کند و بر سطح پتاسیم او تاثیر می‌گذارد، تغییر داده شود و یا ممکن است داروهای جدیدی برای پایین آوردن سطح پتاسیم فرد مورد تجویز قرار گیرد. سطح پتاسیم ادرار معمولاً با سطح پتاسیم در خون مقایسه میشود. بدن به طور معمول پتاسیم اضافی خود را دفع می‌کند، بنابراین افزایش سطح پتاسیم ادرار می‌تواند در نتیجه افزایش سطح آن در خون باشد. هنگامی که بدن شما بیش از حد پتاسیم از دست می‌دهد، ممکن است پتاسیم ادرار افزایش یابد. در این حالت، سطح پتاسیم خون در محدوده مرجع نرمال یا پایین تر از آن گزارش میشود. همچنین اگر به دلیل عدم مصرف کافی پتاسیم سطح پتاسیم خون فرد پایین باشد، غلظت آن در ادرار نیز کم خواهد بود.
بیشتر بخوانید: چگونه جواب آزمایش را بخوانیم و تفسیر کنیم؟
چه چیزهای در این تست بررسی میشوند؟
پتاسیم یک الکترولیت حیاتی برای انجام متابولیسم سلول است. این ماده به انتقال مواد مغذی به داخل سلول کمک کرده و مواد زائد را از سلول خارج می‌کند. پتاسیم در عملکرد عضلات نیز نقش مهمی دارد و به انتقال پیام بین اعصاب و عضلات کمک می‌کند. آزمایش اندازه‌گیری پتاسیم، میزان پتاسیم در خون یا ادرار را اندازه‌گیری می‌کند.
الکترولیت‌ها یون‌ها و مواد معدنی هستند که در مایعات بدن وجود دارند. پتاسیم و الکترولیت‌های دیگر مانند سدیم، کلرید و بی‌کربنات به تنظیم مقدار مایعات بدن کمک کرده و تعادل اسید و باز را در سطح پایدار نگه می‌دارد. پتاسیم در تمام مایعات بدن وجود دارد اما بیشتر در سلول‌ها یافت میشود. در مایعات خارج از سلول‌ها و در قسمت مایع خون (سرم یا پلاسما) تنها مقدار کمی از پتاسیم وجود دارد.
از آنجا که غلظت پتاسیم خون بسیار کم است، تغییرات جزئی در مقدار آن می‌تواند اثرات قابل توجهی بر سلامتی فرد داشته باشد. سطح پتاسیم خیلی کم یا خیلی زیاد می‌تواند عملکرد اعصاب و عضلات را تغییر دهد و ممکن است عوارض جدی بر سلامتی انسان داشته باشد از جمله شوک، مشکلات تنفسی و ضربان نامنظم قلب. تغییرات زیاد سطح پتاسیم حتی ممکن است توانایی انقباض عضلات را از بین ببرد.
آزمایش پتاسیم به عنوان بخشی از پنل الکترولیت یا پنل متابولیکی می‌تواند به تشخیص عدم تعادل الکترولیت، اسیدوز یا آلکالوز بدن کمک کند. اسیدوز و آلکالوز به معنای شرایط غیر عادی در بدن هستند که در نتیجه‌‌ی وجود بیش از حد اسید یا باز ایجاد شده و منجر به عدم تعادل pH بدن میشوند. این عدم تعادل معمولاً به دلیل برخی بیماریهای زمینه‌ای یا دیگر بیماری‌ها ایجاد میشود.
سوالات متداول
- ضعف
- خستگی
- گرفتگی عضلات
- یبوست
- فلجی
- تهوع
- ریتم نامنظم قلب (آریتمی)، به ویژه در مبتلایان به بیماری قلبی زمینه‌ای
- مشکلات کلیوی (مانند نارسایی حاد کلیه یا بیماریهای مزمن کلیوی)
- بیماری آدیسون (نارسایی آدرنال)
- داروهای مسدود کنندههای گیرنده آنژیوتانسین II
- داروهای مهارکننده آنزیم مبدل آنژیوتانسین (ACE)
- داروهای مسدودکننده بتا (پروپرانولول و آتنولول)
- کم شدن آب بدن
- تخریب گلبولهای قرمز به دلیل آسیب دیدگی شدید یا سوختگی
- استفاده بیش از حد از مکملهای پتاسیم
- درمان با مایعات تزریقی درون رگی حاوی مقدار زیاد پتاسیم
- دیابت نوع 1
- عفونت
- مصرف داروهای ادرارآور پتاسیم
- هیپرآلدوسترونیسم اولیه (سندرم کان)
- مصرف بیش از حد استامینوفن
- دیابت (ممکن است سطح پتاسیم پس از مصرف انسولین کاهش یابد، به خصوص اگر دیابت به خوبی مدیریت نشود)
- مصرف قرص های آب (دیورتیک های هدر دهنده پتاسیم)؛ در صورت استفاده از این قرص‌ها پزشک ممکن است سطح پتاسیم فرد را مرتباً بررسی کند.
- استفاده از داروهای خاص (مانند کورتیکواستروئیدها، آگونیست های بتا آدرنرژیک، آنتاگونیست های آلفا آدرنرژیک، آنتی‌بیوتیک‌ها و ضد قارچ آمفوتریسین B)
- مصرف داروهای خاص مانند NSAID (داروهای ضد التهاب غیر استروئیدی)، بتا بلاکرها و لیتیوم
- تولید مقادیر بسیار کم هورمون آلدوسترون توسط غدد فوق کلیه
دلایل افزایش سطح پتاسیم ادرار:
- بیماری های کلیوی
- اختلالات خوردن مانند بی‌اشتهایی
- آسیب عضلانی
- مصرف مکمل های کلرید پتاسیم
درمان پتاسیم بالا:
- خوردن غذاهای غنی از پتاسیم مانند موز، گوشت قرمز و اسفناج
- استفاده از داروهای ادرارآور
- دیالیز کلیه
- تزریق انسولین
https://www.labtestsonline.org
https://www.aruplab.com
https://www.mayoclinic.org
https://www.ncbi.nlm.nih.gov
https://www.pubmed.ncbi.nlm.nih.gov
