آزمایش آنتی بادی IgM کرونا یکی از روشهای تشخیص اولیه بیماری کووید ۱۹ (COVID-19) است. با استفاده از این آزمایش سابقه مواجهه فرد با ویروس کووید ۱۹ ( SARS-CoV-2) در یک ماه گذشته قابل بررسی است. علاوه بر این، از طریق آزمایش IgM افراد آلودهای که علائم بیماری کووید را نشان نمیدهند و بهعنوان ناقلین سالم در نظر گرفته میشوند، قابل شناسایی هستند. انجام آزمایش سرولوژی IgM کرونا به افرادی که سیستم ایمنی آنها دچار اختلال است (افراد مبتلا به بیماریهای خودایمنی یا سرطان) یا مصرفکنندگان داروهای سرکوبکننده سیستم ایمنی مانند کورتون، پیشنهاد نمیشود.
در حال حاضر این تست به دلیل قیمت ارزان، دسترسی راحت، مدت زمان کوتاه انجام آزمایش، نمونهگیری راحت و عدم نیاز به تجهیزات آزمایشگاهی بسیار تخصصی، بهعنوان یک روش رایج برای تشخیص اولیه و بررسی سابقه آلودگی افراد به ویروس SARS-CoV-2 بهکار برده میشود.
آزمایش آنتی بادی IgM کرونا چند روز پس از شروع علائم اولیه بیماری کرونا از قبیل تب، بدن درد، سردرد، سرفه خشک، تنگی نفس، ناراحتی های گوارشی و ... درخواست داده میشود؛ بهطوری که علائم فوق مداوم و پیوسته بوده و روند افزایشی داشته باشند. زمان انجام این آزمایش بر حساسیت نتایج آن تاثیر بسیار دارد. بر اساس دستورالعمل سازمان بهداشت جهانی انجام تست آنتی بادی IgM کرونا در جهت تشخیص اولیه و یا بررسی سابقه ابتلا فرد به عفونت کووید ۱۹ در دو نوبت و در دو زمان متفاوت پیشنهاد شده است:
بهترین زمان برای انجام آزمایش آنتی بادی IgM از اواخر هفته اول تا اواسط هفته سوم است. در این بازه زمانی مقدار تولید آنتی بادی IgM در بدن افراد آلوده به تدریج افزایش یافته و سرانجام به حداکثر میزان خود میرسد. از این رو آزمایش آنتی بادی کرونا IgM با حساسیت و اختصاصیت بیشتری انجام میشود و نتایج حاصل از آن قابل اعتمادتر خواهد بود. باید توجه داشت که از هفته پنجم بیماری کووید مقدار IgM کاهش مییابد و نهایتاً در هفته هفتم ناپدید میشود، در نتیجه حساسیت آزمایش آنتی بادی IgM نیز کاهش مییابد. بر این اساس، نتایج این آزمایش دو ماه پس از آلوده شدن فرد به کووید ۱۹ ارزش بالینی قابل توجهی ندارد.
نمونه خون از رگ بازو
نیاز به آمادگی خاص و ناشتا بودن قبل از آزمایش نیست.
معرفی کلی آزمایش | |
دسته بندی آزمایش | سرولوژی |
بخش عملیاتی آزمایشگاه | |
نمونه ارجح برای آزمایش | سرم یا پلاسما |
ماندگاری در دمای اتاق | ۲۴ ساعت |
ماندگاری در یخچال | ۲ هفته |
ماندگاری در فریزر | ۱ ماه |
روش مرجع انجام آزمایش | سنجش جذب ایمنی وابسته به آنزیم یا الایزا (Enzyme-Linked Immunosorbent Assay, ELISA) |
حداقل میزان نمونه | ۰/۵ تا ۱ میلیلیتر |
دستورالعمل تهیه نمونه |
|
معیارهای رد نمونه |
|
محدوده مرجع در جواب آزمایش آنتی بادی کرونا IgM، رنج نرمال برای هر فرد سالم را نمایش میدهد. مقادیر خارج از این محدوده میتواند نشاندهنده مشکلات احتمالی و بیماری در فرد باشد. لازم به ذکر است محدوده مرجع در برگه جواب آزمایش آزمایشگاههای مختلف ممکن است متفاوت باشد. این تفاوت ناشی از تجهیزات آزمایشگاهی و روشهای مختلف انجام تست است. لذا حتماً برای تفسیر جواب آزمایش آنتی بادی کرونا IgM خود با پزشک معالج مشورت کنید.
محدوده مرجع ذکر شده در این سایت بر اساس یک روش آزمایشگاهی بوده و صرفاً جهت اطلاع است.
آزمایش آنتی بادی کرونا IgM باید در زمان مناسب انجام شود. نتایج این آزمایش یک ماه پس از بروز علائم بیماری یا مواجهه فرد با عوامل پر خطر چندان قابل اعتماد نیست. این نتایج باید توسط پزشک متخصص عفونی و با توجه به سوابق بالینی و اجتماعی او تفسیر شوند. با توجه به نوع کیتهای تجاری مورد استفاده، محدوده مرجع نتایج آزمایش آنتی بادی کرونا IgM در آزمایشگاههای مختلف، متفاوت است. محدوده مرجع نتایج این تست در آزمایشگاه کولایف در جدول زیر آمده است:
|
|
|
|
|
|
|
|
نتایج مثبت تستهای سرولوژی آنتی بادی IgM کرونا در افراد دارای علائم بالینی میتواند بهدلیل وجود عفونت فعال یا سابقه ابتلا به بیماری کووید ۱۹ باشد، و در افراد سالم بدون علامت نیز میتواند ناقل بودن آنها را نشان میدهد.
نتایج منفی باید توسط پزشک و با توجه به سوابق بالینی و اجتماعی فرد به دقت مورد بررسی قرار گیرند و نمیتوانند دلیل قطعی برای آلوده نبودن او باشند. در برخی از موارد مانند افراد مبتلا به بیماریهای خودایمنی این احتمال وجود دارد که با وجود آلوده بودن فرد به کووید ۱۹ نتیجه آزمایش آنتی بادی کرونا IgM بهصورت منفی گزارش شود. از این رو لازم است که نتیجه این آزمایش را به متخصص عفونی که آن را درخواست داده است نشان داده شود.
افرادی که نتایج تیتراسیون آنتی بادی IgM آنها در محدوده میانی نتایج مثبت و منفی گزارش میشود (۰/۹ تا ۱/۱)، در اصطلاح مشکوک هستند. در این افراد نمونهگیری مجدد و تکرار تست سرولوژی آنتی بادی کرونا IgM پس از گذشت مدت زمانی از تاریخ نمونهگیری اول، ضروری است.
باید توجه داشت که نتایج این تست تنها تحریک و فعال شدن سیستم ایمنی فرد را در مقابل ویروس کووید ۱۹ نشان میدهد و نمیتواند دلیلی بر بهبودی بیمار باشد.
بیشتر بخوانید: چگونه جواب آزمایش را بخوانیم و تفسیر کنیم؟
سارس-کووید دو (SARS-CoV-2) عامل ویروسی بیماری حاد تنفسی کووید ۱۹ و یکی از اعضای جدید خانواده کرونا ویروسها است. این ویروس از سوی سازمان بهداشت جهانی، کووید ۱۹ نامیده شده است. ویروس کرونا در سطح خود دارای ساختارهای میلهای شکل به نام اسپیک (Spike, S) است. اسپیکها از جنس ترکیبات پروتئینی و قندی (گلیکوپروتئین، Glycoprotein) بوده و پس از عبور از غشا لیپیدی ویروس بر سطح آن قرار میگیرند. اسپیکها فاکتور اصلی اتصال ویروس به سلولهای ریه انسان و ورود به درون آنها هستند. ترکیبات پروتئینی دیگری نیز در ساختار غشا (Membrane, M)ٰ، پوسته (Envelope, E) و پوشش ماده ژنتیکی (Nucleocapsid, N) ویروسهای خانواده کرونا وجود دارند. جنس و ساختار این ترکیبات در ویروس کووید ۱۹ منجر به تحریک سیستم ایمنی انسان میشوند و از این رو آنتیژن نام دارند. آنتیژنهای ویروس SARS-CoV-2 از اهداف اصلی پاسخ سیستم ایمنی افراد آلوده برای از بین بردن ویروس و مقابله با آن هستند.
بهطور معمول، طحال به عنوان بخشی از سیستم ایمنی بدن انسان پس از مواجهه با عوامل عفونی ترکیبات پروتئینی با نام آنتی بادی (Antibody) یا ایمونوگلوبولین (Immunoglobulin) تولید میکند. آنتی بادیها که به آنها پادتن نیز گفته میشود، انواع مختلف خونی (IgM و IgG) و ترشحی (IgA) دارند و هر یک بهطور اختصاصی بر علیه عوامل عفونی مختلف تولید میشوند. پس از آلوده شدن فرد با عوامل عفونی، با گذشت زمان، مقدار تولید آنتی بادیها در خون او افزایش مییابد و قابل شناسایی میشود. علاوه بر این، در طول زمان نوع آنتی بادیها نیز تغییر کرده و از نوعی به نوع دیگر تبدیل میشوند. در آزمایش آنتی بادی IgM کرونا تولید آنتی بادی اختصاصی IgM بر علیه آنتی ژنهای پروتئینی ویروس کووید ۱۹ مورد ارزیابی قرار میگیرند (تیتر میشوند). با استفاده از نتایج این آزمایش تشخیص اولیه ابتلای فرد به کووید ۱۹ بهطور نسبی امکانپذیر است. علاوه بر این، نتایج آزمایش آنتی بادی IgM کرونا میتواند ناقل بودن افراد بدون علامت را نیز نشان دهد.
بهطور معمول پس از مواجهه فرد با ویروس کووید ۱۹، اولین آنتیبادی که از روز دوم بر علیه آنتی ژنهای ویروس بهصورت اختصاصی تولید میشود IgM است. اگرچه در روزهای اول پس از آلودگی مقدار IgM کم است اما از روز پنجم مقدار آن افزایش مییابد و تشخیص آن در نمونه خون بیمار و از طریق روش سرولوژیکی الایزا امکانپذیر میشود. با گذشت زمان مقدار آنتی بادیهای IgM در خون فرد افزایش مییابد و با حساسیت بیشتری قابل شناسایی میشود. علاوه بر این، محتوای ایمونوگلوبولینی او تغییر کرده و آنتی بادی تخصصیتر و موثرتری به نام IgG نیز بر علیه ویروس کووید ۱۹ تولید میشود. از این رو برای اطمینان از درستی نتایج حاصل از تستهای سرولوژی SARS-CoV-2، زمان انجام تست و نوع آنتیبادی هدف مورد بررسی بسیار حائز اهمیت است.
بر اساس دستورالعملهای سازمان بهداشت جهانی، انجام تستهای سرولوژیکی الایزا کرونا در دو نوبت و در زمانهای متفاوت پیشنهاد شده است؛ نوبت اول اواخر هفته اول و نوبت دوم در طول هفتههای دوم تا چهارم پس از بروز علائم یا مواجهه با عوامل خطرساز بر اساس پیشنهاد این سازمان، انجام تستهای سرولوژی ویروس کووید ۱۹ (آنتی بادی IgM و IgG) در بازههای زمانی متفاوت حساسیت و اختصاصیت نتایج این آزمایشها را بالا میبرد.
مثبت شدن نتایج تست سرولوِژی و تیتراسیون مثبت آنتی بادیهای IgM، میتواند نشاندهنده وجود عفونت فعال یا سابقه آلودگی اخیر فرد با ویروس SARS-CoV-2 باشد. باید توجه داشت که تشخیص آنتی بادی اختصاصی IgM ضد کووید ۱۹ و بالا بودن سطح آن در نمونه خون بیمار نمیتواند تایید کننده قطعی ابتلا فرد و یا پیشرفت بهبودی وی باشد و تنها میزان تحریک و شدت پاسخ سیستم ایمنی فرد را برای مقابله با ویروس نشان میدهد. در مواردی که فرد به عفونتهای کرونا ویروسی دیگری به غیر از کووید ۱۹ مبتلا یا اخیراً سابقه عفونت با آنها را داشته باشد (آلودگی با ویروسهای HCoV-HKU1 ،HCoV-OC43 ،HCoV-NL63 و HCoV-229E) هم امکان مثبت شدن نتایج تست سرولوژی SARA-CoV-2 IgM وجود دارد. در این شرایط اختصاصیت نتایج آزمایشهای سرولوژی کرونا کاهش یافته و بهدلیل بروز واکنشهای متقاطع به اشتباه مثبت گزارش میشوند (مثبت کاذب). با این وجود، تا به امروز گزارشهایی مبنی بر نتایج مثبت کاذب تستهای سرولوژی کووید ۱۹ به علت سابقه ابتلا به عفونتهای کرونا ویروسی فصلی مشاهده نشده است. با توجه به موارد فوق، نتایج حاصل از تست سرولوژی SARA-CoV-2 IgM نمیتواند به تنهایی تائیدکننده ابتلا فرد به بیماری کووید ۱۹ باشد و انجام تستهای مولکولی RT-qPCR برای اطمینان بیشتر از نتایج آزمایش سرولوژی پیشنهاد میشود.
نتایج منفی آزمایش سرولوژی IgM کرونا هم با توجه به سوابق بالینی و اجتماعی افراد باید توسط پزشک به دقت مورد بررسی قرار گیرند و نمیتوانند دلیل قطعی برای آلوده نبودن آنها باشد.
https://www.who.int
https://www.jamanetwork.com
https://www.doi.org
https://www.tandfonline.com
https://www.coronavirus.health.ny.gov
https://www.assaygenie.com
https://www.fda.gov
https://www.cdc.gov
https://www.aruplab.com