آزمایش آنتی بادی کرونا IgM (تشخیص سرولوژی) - SARS-CoV-2 IgM

سارس-کووید دو (SARS-CoV-2) عامل ویروسی بیماری حاد تنفسی کووید ۱۹ و یکی از اعضای جدید خانواده کرونا ویروس‌ها است. این ویروس از سوی سازمان بهداشت جهانی، کووید ۱۹ نامیده شده است. ویروس کرونا در سطح خود دارای ساختارهای میله‌ای شکل به نام اسپیک (Spike, S) است. اسپیک‌ها از جنس ترکیبات پروتئینی و قندی (گلیکوپروتئین، Glycoprotein) بوده و پس از عبور از غشا لیپیدی ویروس بر سطح آن قرار می‌گیرند. اسپیک‌ها فاکتور اصلی اتصال ویروس به سلول‌های ریه انسان و ورود به درون آن‌ها هستند. ترکیبات پروتئینی دیگری نیز در ساختار غشا (Membrane, M)ٰ، پوسته (Envelope, E) و پوشش ماده ژنتیکی (Nucleocapsid, N) ویروس‌های خانواده کرونا وجود دارند. جنس و ساختار این ترکیبات در ویروس کووید ۱۹ منجر به تحریک سیستم ایمنی انسان می‌شوند و از این رو آنتی‌ژن نام دارند. آنتی‌ژن‌های ویروس SARS-CoV-2 از اهداف اصلی پاسخ‌ سیستم ایمنی افراد آلوده برای از بین بردن ویروس و مقابله با آن هستند. 
به‌طور معمول، طحال به عنوان بخشی از سیستم ایمنی بدن انسان پس از مواجهه با عوامل عفونی ترکیبات پروتئینی با نام آنتی بادی (Antibody) یا ایمونوگلوبولین (Immunoglobulin) تولید می‌کند. آنتی بادی‌ها که به آن‌ها پادتن نیز گفته می‌شود، انواع مختلف خونی (IgM و IgG) و ترشحی (IgA) دارند و هر یک به‌طور اختصاصی بر علیه عوامل عفونی مختلف تولید می‌شوند. پس از آلوده شدن فرد با عوامل عفونی، با گذشت زمان، مقدار تولید آنتی بادی‌‌ها در خون او افزایش می‌یابد و قابل شناسایی می‌شود. علاوه بر این، در طول زمان نوع آنتی بادی‌ها نیز تغییر کرده و از نوعی به نوع دیگر تبدیل می‌شوند. در آزمایش آنتی بادی IgM کرونا تولید آنتی بادی اختصاصی IgM بر علیه آنتی ژن‌های پروتئینی ویروس کووید ۱۹ مورد ارزیابی قرار می‌گیرند (تیتر می‌شوند). با استفاده از نتایج این آزمایش تشخیص اولیه ابتلای فرد به کووید ۱۹ به‌طور نسبی امکان‌پذیر است. علاوه بر این، نتایج آزمایش آنتی بادی IgM کرونا می‌تواند ناقل بودن افراد بدون علامت را نیز نشان دهد.  
به‌طور معمول پس از مواجهه فرد با ویروس کووید ۱۹، اولین آنتی‌بادی که از روز دوم بر علیه آنتی ژن‌های ویروس به‌صورت اختصاصی تولید می‌شود IgM است. اگرچه در روزهای اول پس از آلودگی مقدار IgM کم است اما از روز پنجم مقدار آن افزایش می‌یابد و تشخیص آن در نمونه خون بیمار و از طریق روش سرولوژیکی الایزا امکان‌پذیر می‌شود. با گذشت زمان مقدار آنتی بادی‌های IgM در خون فرد افزایش می‌یابد و با حساسیت بیشتری قابل شناسایی می‌شود. علاوه بر این، محتوای ایمونوگلوبولینی او تغییر کرده و آنتی بادی تخصصی‌تر و موثرتری به نام IgG نیز بر علیه ویروس کووید ۱۹ تولید می‌شود. از این رو برای اطمینان از درستی نتایج حاصل از تست‌های سرولوژی SARS-CoV-2، زمان انجام تست و نوع آنتی‌بادی هدف مورد بررسی بسیار حائز اهمیت است.
بر اساس دستورالعمل‌های سازمان بهداشت جهانی، انجام تست‌های سرولوژیکی الایزا کرونا در دو نوبت و در زمان‌های متفاوت پیشنهاد شده است؛ نوبت اول اواخر هفته اول و نوبت دوم در طول هفته‌های دوم تا چهارم پس از بروز علائم یا مواجهه با عوامل خطرساز بر اساس پیشنهاد این سازمان، انجام تست‌های سرولوژی ویروس کووید ۱۹ (آنتی بادی IgM و IgG) در بازه‌های زمانی متفاوت حساسیت و اختصاصیت نتایج این آزمایش‌ها را بالا می‌برد. 
مثبت شدن نتایج تست سرولوِژی و تیتراسیون مثبت آنتی بادی‌های IgM، می‌تواند نشان‌دهنده وجود عفونت فعال یا سابقه آلودگی اخیر فرد با ویروس SARS-CoV-2 باشد. ‌باید توجه داشت که تشخیص آنتی بادی اختصاصی IgM ضد کووید ۱۹ و بالا بودن سطح آن در نمونه خون بیمار نمی‌تواند تایید کننده قطعی ابتلا فرد و یا پیشرفت بهبودی وی باشد و تنها میزان تحریک و شدت پاسخ سیستم ایمنی فرد را برای مقابله با ویروس نشان می‌دهد. در مواردی که فرد به عفونت‌های کرونا ویروسی دیگری به غیر از کووید ۱۹ مبتلا یا اخیراً سابقه عفونت با آن‌ها را داشته باشد (آلودگی با ویروس‌های HCoV-HKU1 ،HCoV-OC43 ،HCoV-NL63 و HCoV-229E) هم امکان مثبت شدن نتایج تست سرولوژی SARA-CoV-2 IgM وجود دارد. در این شرایط اختصاصیت نتایج آزمایش‌های سرولوژی کرونا کاهش یافته و به‌دلیل بروز واکنش‌های متقاطع به اشتباه مثبت گزارش می‌شوند (مثبت کاذب). با این وجود، تا به امروز گزارش‌هایی مبنی بر نتایج مثبت کاذب تست‌های سرولوژی کووید ۱۹ به علت سابقه ابتلا به عفونت‌های کرونا ویروسی فصلی مشاهده نشده است. با توجه به موارد فوق، نتایج حاصل از تست‌ سرولوژی SARA-CoV-2 IgM نمی‌تواند به تنهایی تائید‌کننده ابتلا فرد به بیماری کووید ۱۹ باشد و انجام تست‌های مولکولی RT-qPCR برای اطمینان بیشتر از نتایج آزمایش سرولوژی ‌پیشنهاد می‌شود.
نتایج منفی آزمایش سرولوژی IgM کرونا هم با توجه به سوابق بالینی و اجتماعی افراد باید توسط پزشک به دقت مورد بررسی قرار گیرند و نمی‌توانند دلیل قطعی برای آلوده نبودن آن‌ها باشد.