آزمایشات و تست ھا کولایف
آزمایش هورمون محرک تیروئید - (Thyroid Stimulating Hormone (TSH
اطلاعات آزمایش در یک نگاه
هدف از انجام این آزمایش چیست؟
آزمایش هورمون محرک تیروئید (TSH) در اغلب موارد به عنوان یک آزمون انتخابی در جهت ارزیابی اولیه عملکرد تیروئید و تشخیص اختلالات مربوط به آن مانند بیماریهای پرکاری (هیپرتیروئیدیسم) و کم‌کاری تیروئید (هیپوتیروئیدیسم) درخواست میشود.
در نوزادان تازه متولد شده، TSH در گروه آزمایشهای غربالگری پس از تولد قرار دارد. این آزمایش در جهت بررسی کم‌کاری‌های تیروئیدی مادرزادی برای نوزادان تازه متولد شده انجام میشود. در ارتباط با انجام آزمایش TSH و غربالگری بزرگسالان در جوامع پزشکی مختلف نظریات متفاوتی وجود دارد.
در برخی از موارد این آزمایش به منظور بررسی عملکرد هیپوفیز نیز درخواست میشود.
در بیماران مبتلا به مشکلات تیروئیدی انجام آزمایش هورمون TSH برای نظارت بر روش‌های درمان و پیشرفت بهبودی فرد کمک‌کننده است.
چه زمانی این تست درخواست می شود؟
انجام آزمایش محرک تیروئید در موارد زیر درخواست داده میشود:
- مشاهده علائم پرکاری تیروئید مانند افزایش ضربان قلب، کاهش وزن، عصبی بودن، لرزش دست، تحریک و پف چشم‌ها، مشکلات قاعدگی در زنان و ...
- مشاهده علائم کم کاری تیروئید مانند افزایش وزن، پوست خشک، یبوست، عدم تحمل سرما، مشکلات قاعدگی و ناباروری در زنان و ...
- بزرگ شدن اندازه تیروئید (گواتر)
- مشاهده ندول تیروئیدی؛ ندول تیروئیدی ایجاد یک توده کوچک بر روی غده تیروئید است که میتواند به شکل یک کیست پر از مایع یا جامد باشد
- در فواصل زمانی منظم در جهت پیگیری تاثیر روش درمان بر بهبودی اختلالات تیروئیدی در افراد مبتلا
چه نمونه های برای این تست گرفته میشود؟
- نمونه خون از رگ بازو
- نمونه خون از پاشنه پا کودک
شرایط لازم برای انجام آزمایش چیست؟
- ناشتا بودن فرد الزامی است و نباید از ۸ تا ۱۲ ساعت قبل از آزمایش چیزی به جز آب خورده باشد
- در ارتباط با مصرف مولتی ویتامینها و مکملها در روزهای قبل از آزمایش با پزشک خود مشورت کنید. بعضی از آنها میتوانند در نتایج TSH اختلال ایجاد کنند
- در افرادی که به منظور درمان بیماریهای تیروئید از هورمون‌های خاصی استفاده می‌کنند، توصیه میشود انجام آزمایش TSH قبل از مصرف روزانه آنها انجام شود
- بیماریهای حاد بر نتایج TSH اثر می‌گذارند از این‌رو تا زمانی که فرد در بیمارستان بستری است تست هورمون محرک تیروئید درخواست داده نمی‌شود
| معرفی کلی آزمایش | |
| دسته بندی آزمایش | هورمون شناسی و ایمنولوژی |
| بخش عملیاتی آزمایشگاه | |
| نمونه ارجح برای آزمایش | سرم یا پلاسما |
| ماندگاری در دمای اتاق | ۸ ساعت |
| ماندگاری در یخچال | ۲ هفته |
| ماندگاری در فریزر | ۲ سال |
| روش مرجع انجام آزمایش |
|
| حداقل میزان نمونه | ۰/۵ تا ۲ میلی‌لیتر |
| دستورالعمل تهیه نمونه | سرم:
|
| معیارهای رد نمونه | سرم:
|
محدوده مرجع در جواب آزمایش هورمون محرک تیروئید، رنج نرمال برای هر فرد سالم را نمایش می‌دهد. مقادیر خارج از این محدوده میتواند نشان دهنده مشکلات احتمالی و یا بیماری در فرد باشد. لازم به ذکر است محدوده مرجع در برگه جواب آزمایش آزمایشگاه‌های مختلف ممکن است متفاوت باشد. این تفاوت ناشی از تجهیزات آزمایشگاهی و یا روش‌های مختلف انجام تست است. لذا حتماً برای تفسیر جواب آزمایش TSH خود با پزشک معالج مشورت کنید.
محدوده مرجع ذکر شده در این سایت بر اساس یک روش آزمایشگاهی بوده و صرفاً جهت اطلاع است.
نتیجه آزمایش هورمون محرک تیروئید بر اساس واحد میلی‌یونیت بر لیتر (mU/L) گزارش میشود.
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
بیشتر بخوانید: چگونه جواب آزمایش را بخوانیم و تفسیر کنیم؟
نتایج آزمایش TSH ممکن است به همراه نتایج سایر آزمایشهای تیروئید مانند T4 آزاد و گاهی T3 تام یا آزاد ارزیابی شود. در جدول زیر نمونه‌هایی از نتایج آزمایشهای مربوط به عملکرد تیروئید و معنای نهایی آنها خلاصه شده است. لازم به توجه است که نتایج آزمایشگاهی همیشه باید با یافته‌های بالینی بیمار مرتبط باشند.
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
نتیجه TSH بالا میتواند نشان‌دهنده بیماریهای تیروئید مختلفی باشد که به‌طور مختصر شرح داده میشود:
- غده تیروئید فرد به دلیل نوعی اختلال حاد یا مزمن تیروئید عملکرد پایینی دارد و به اندازه کافی به تحریک TSH پاسخ نمی‌دهد. تیروئیدیت هاشیموتو شایع‌ترین علت کم‌کاری تیروئید است.
در افرادی که کم‌کاری تیروئید دارند یا غده تیروئید آنها برداشته شده است، TSH بالا نشان‌دهنده مصرف کم داروی جایگزین هورمون تیروئید است و شاید نیاز به تنظیم دوز دارو باشد.
در افراد مبتلا به پرکاری تیروئید، TSH بالا نشان‌دهنده مصرف بیش از حد داروی ضد تیروئید است و لازم است که دوز دارو در آنها تنظیم شود.
مشکلی در غده هیپوفیز وجود دارد، مانند تومور که موجب تولید غیرطبیعی TSH شده است.
یک اختلال ارثی نادر وجود دارد که در آن بدن یا غده هیپوفیز به‌طور طبیعی به هورمون‌های تیروئید پاسخ نمی‌دهد، درنتیجه با وجود عملکرد طبیعی تیروئید سطح TSH بالا است.
پایین بودن سطح TSH در نتیجه آزمایش ممکن است نشان دهنده هر یک از موارد زیر باشد:
- غده تیروئید بیش‌فعال (پرکاری تیروئید)؛ بیماری گریوز شایع‌ترین علت پرکاری تیروئید است.
- مصرف مقادیر بیش از حد داروی هورمون تیروئید توسط کسانی که تحت درمان غده تیروئید کم‌کار (یا برداشته شده) قرار دارند.
- مصرف داروی ناکافی ضد تیروئید در شخصی که تحت درمان پرکاری تیروئید قرار دارد. البته باید توجه داشت که ممکن است مدتی طول بکشد تا تولید TSH پس از درمان
- موفقیت‌آمیز تیروئید پرکار از سر گرفته شود. به همین دلیل انجمن تیروئید آمریکا توصیه می‌کند که این روش درمانی را با آزمایش هورمون‌های تیروئید (T4 آزاد، T3 تام و آزاد) و همچنین سطح TSH کنترل شود.
- آسیب به غده هیپوفیز که از تولید مقادیر کافی TSH جلوگیری می‌کند.
- افراد مبتلا به سرطان تیروئید ممکن است تحت درمان دارویی برای سرکوب هورمون‌های تیروئید قرار بگیرند، بنابراین ممکن است TSH کمی داشته باشند.
اگرچه بالا یا پایین بودن غیرطبیعی TSH نشان‌دهنده وجود بیش از حد یا کمبود مقدار هورمون تیروئید در دسترس بدن است، اما دلیل آن را نشان نمی‌دهد. به منظور بررسی علل افزایش یا کاهش نتیجه آزمایش غیرطبیعی TSH معمولاً انجام آزمایشهای دیگر نیز لازم است.
چه چیزهای در این تست بررسی میشوند؟
هورمون تحریک کننده تیروئید (TSH) توسط غده هیپوفیز قدامی، اندام کوچکی واقع در زیر مغز و پشت حفره‌های سینوس، تولید میشود. TSH با اتصال به گیرنده اختصاصی خود که بر روی تیروئید قرار می‌گیرد، تیروئید را برای تولید هورمون تحریک می‌کند و بر همین اساس هورمون محرک تیروئید (TSH) نامیده میشود. تیروئید یک غده پروانه ای شکل کوچک است که در داخل گردن قرار دارد. TSH تیروئید را برای تولید هورمون‌های تیروکسین (T4) و تری یدوتیرونین (T3) تحریک می‌کند و موجب آزاد شدن آنها در خون میشود. آزمایش هورمون محرک تیروئید مقدار هورمون محرک تیروئید را در خون را اندازه‌گیری می‌کند.
T4 و T3 در کنترل میزان استفاده بدن از انرژی کمک می‌کند. در تیروئید عمدتاً هورمون T4 تولید میشود. این هورمون نسبتاً غیرفعال است، اما با رسیدن به کبد و سایر بافت‌های بدن به T3 که هورمون بسیار فعال‌تری است تبدیل میشود.
مقدار تولید و سطح TSH در خون توسط هورمون دیگری به نام هورمون آزاد‌کننده تیروتروپین (TRH) تنظیم میشود. TRH در هیپوتالاموس ساخته میشود. TSH و TRH به شکل یک سیستم بازخورد عمل می‌کنند و منجر به حفظ مقادیر پایداری از هورمون های تیروئید در خون میشوند.
وقتی سطح هورمون تیروئید در خون کاهش می‌یابد، غده هیپوفیز TSH بیشتری در پاسخ به تحریک TRH تولید می‌کند. TSH به نوبه خود تیروئید را تحریک می‌کند تا T4 و T3 بیشتری تولید و آزاد کند.
وقتی سطح هورمون تیروئید در خون افزایش می‌یابد، غده هیپوفیز TSH کمتری تولید می‌کند و تیروئید T4 و T3 کمتری تولید می‌نماید.
هنگامی که هر سه اندام هیپوتالاموس، هیپوفیز و تیروئید به طور طبیعی کار می‌کنند، عملکرد تیروئید برای تولید و حفظ سطح نسبتاً پایداری از هورمون های تیروئیدی در خون تنظیم میشود.
پرکاری تیروئید یا هیپرتیروئیدیسم
در صورتی که تیروئید مقادیر زیادی از T4 و T3 را تولید و در خون آزاد کند، فرد مبتلا ممکن است علائم مرتبط با پرکاری تیروئید (هیپرتیروئیدیسم) را نشان دهد؛ از قبیل:
- افزایش ضربان قلب
- اضطراب
- کاهش وزن
- لرزش در دستان
- ضعف
- اسهال (گاهی اوقات)
- حساسیت به نور
- اختلالات بینایی
- تحریک چشم ها، پف اطراف چشم‌ها و در بعضی موارد برآمدگی چشم
- بی‌نظمی قاعدگی در زنان
- مشکل در خوابیدن مانند بی خوابی
بیماری گریوز شایع‌ترین علت پرکاری تیروئید است. گریوز یک اختلال خودایمنی مزمن است که در آن سیستم‌ایمنی فرد مبتلا، آنتی‌بادی‌هایی با عملکرد مشابه TSH تولید می‌کند. این آنتی‌بادی‌ها به گیرنده‌های TSH بر سطح تیروئید متصل میشوند و با تحریک و فعال کردن آن منجر به تولید مقادیر بیش از حد هورمون های تیروئید میشود. در پاسخ، هیپوفیز TSH کمتری تولید می‌کند و معمولاً منجر به پایین آمدن سطح آن در خون میشود.
کم کاری تیروئید یا هیپوتیروئیدیسم
در صورت کاهش تولید هورمون های تیروئیدی و ابتلای فرد به بیماری کم کاری تیروئید یا هیپوتیروئیدیسم، فرد مبتلا ممکن است هر یک از علائم زیر را نشان دهد:
- افزایش وزن
- خشکی پوست
- یبوست
- عدم تحمل سرما
- خستگی
- پوست پف کرده
- ریزش مو
- بی‌نظمی قاعدگی در زنان
- مشکلات باروری در زنان
تیروئیدیت هاشیموتو یک بیماری خود ایمنی مزمن است که در آن پاسخ سیستم ایمنی فرد باعث التهاب و آسیب به تیروئید و همچنین تولید آنتی‌بادی میشود. با وجود آنکه در بیماری هاشیموتو آنتی‌بادی‌ها به‌طور مستقیم باعث کم‌کاری تیروئید نمی‌شوند اما تشخیص آنتی‌بادی‌های مربوط به تیروئید (به عنوان مثال، آنتی‌بادی‌های تیروپراکسیداز و یا آنتی‌بادی‌های تیروگلوبولین) نشان می‌دهد که فرد مبتلا به خودایمنی تیروئیدی است. آنتی بادی‌های ضد تیروئیدی را می‌توان در بیماری گریوز یا تیروئیدیت هاشیموتو تشخیص داد.
در بیماری تیروئیدیت هاشیموتو، تیروئید میزان کمی هورمون تیروئید تولید می‌کند. در پاسخ، هیپوفیز طبق معمول سیستم بازخورد TSH بیشتری تولید می‌کند و منجر به سطح بالای آن در خون میشود.
با این حال، سطح TSH در همه موارد نمی‌تواند به تنهایی سطح هورمون تیروئید را پیش‌بینی یا منعکس کند. برخی از افراد مبتلا به مشکلات هیپوفیز نوعی TSH غیرطبیعی تولید می‌کنند که عملکرد صحیحی ندارد. این افراد علی‌رغم داشتن سطح TSH در حد طبیعی و یا حتی کمی خارج از محدوده مرجع غالباً دارای کم کاری تیروئید هستند.
اختلال در عملکرد هیپوفیز ندرتاً ممکن است منجر به افزایش یا کاهش مقادیر TSH شود. در صورت بروز مشکل در هیپوتالاموس (TRH ناکافی یا زیاد) علاوه بر اختلال عملکرد هیپوفیز، پرکاری تیروئید یا کم کاری تیروئید نیز میتواند رخ دهد.
در بزرگسالان مبتلا، هنگامی که سطح TSH افزایش یافته و سطح T4 آزاد در آزمایش های متوالی به مدت چند هفته یا چند ماه طبیعی است، برای بیمار کم کاری تیروئید تحت بالینی تشخیص داده میشود. بزرگسالان مبتلا به کم کاری تیروئید تحت بالینی ممکن است علائم آشکار کم کاری تیروئید را داشته باشند یا بدون علامت باشند. با این حال، کم کاری تیروئید تحت بالینی افراد بزرگسال را در معرض خطر افزایش سطح کلسترول LDL قرار می‌دهد، خطر بیماری قلبی عروقی را افزایش می‌دهد و فعالیت‌های ذهنی را کاهش می‌دهد.
در بزرگسالان مبتلا به اختلالات تیروئیدی، هنگامی که سطح TSH کاهش می‌یابد و سطح T4 و T3 آزاد در آزمایش های متوالی در طی چند هفته یا چند ماه طبیعی باشد، برای آنها پرکاری تیروئید تحت بالینی تشخیص داده میشود. بزرگسالان مبتلا به پرکاری تیروئید تحت بالینی ممکن است علائم آشکار پرکاری تیروئید را داشته باشند یا بدون علامت باشند. با این حال، پرکاری تیروئید تحت بالینی افراد مبتلا را تا حدودی در معرض خطر ابتلا به فیبریلاسیون دهلیزی و پوکی استخوان قرار می‌دهد.
سوالات متداول
اگرچه در مورد بزرگسالان جوامع مختلف پزشکی نظرات متفاوتی دارند، اما بر اساس دستورالعمل‌های منتشر شده در سال 2012 توسط انجمن تیروئید آمریکا و انجمن غدد درون ریز بالینی آمریکا، غربالگری کم کاری تیروئید در افراد بالای 60 سال باید مورد توجه قرار گیرد.
از آنجا که علائم و نشانه های کم کاری و پرکاری تیروئید شباهت زیادی با علائم بسیاری از اختلالات و بیماریهای شایع دیگر دارد، پزشکان در اغلب موارد برای رد ابتلای فرد به بیماریهای تیروئیدی، انجام آزمایش TSH را برای بیماران خود درخواست می‌دهند.
در جهت تشخیص دقیق اختلالات و بیماریهای تیروئیدی انجام آزمایشهای دیگری نیز به همراه TSH در خواست داده میشوند.
پنل تیروئید شامل آزمایشهای زیر است:
- TSH
- Free T4
- Free T3 (در گاهی از اوقات)
آزمایشهای T3 تام یا T3 آزاد و آنتی بادی های ضد تیروئیدی (در افرادی که مشکوک به بیماری های خودایمنی تیروئید هستند) نیز ممکن است به همراه TSH درخواست داده شوند.
اگر در برنامه درمانی یا آزمایشگاهی شما روشی قرار است انجام گیرد که در آن باید رنگهای فلورسئین به خون شما تزریق شود (به عنوان مثال آنژیوگرافی)، ممکن است لازم باشد چند روز صبر کنید و ابتدا تست TSH را انجام دهید.
- افزایش یا کاهش مقدار پروتئین‌های متصل شونده به هورمون‌های تیروئید به صورت ارثی یا اکتسابی. این مسئله برای آزمایش ارزیابی سطح T3 تام مهم است اما برای آزمایشهای T4 و T3 آزاد که به پروتئین‌ها متصل نمی‌شوند مهم نیست
- بارداری
- بیماریهای کبدی
- بیماری سیستمیک
- مقاومت در برابر هورمون‌های تیروئید؛ در موارد نادر
برخی از متخصصان، غربالگری زنان باردار و بررسی افزایش سطح TSH در سه ماهه اول بارداری (یا حتی پیش از بارداری) را لازم می‌دانند، حتی اگر سابقه بیماری تیروئید در مراجعه‌کننده وجود نداشته باشند. با این حال، بیشتر دستورالعمل‌ها با این مسئله مخالف هستند.
در ابتدا آزمایشهای سنجش ایمنی TSH حساسیت کافی را برای افتراق سطح بسیار پایین TSH در بیماران مبتلا به پرکاری تیروئید از افراد طبیعی یوتیروئید نداشتند.
در دهه 1980، روش های سنجش حساس تری (نسل دوم) ایجاد شد و از طریق آنها بیمارانی که تولید TSH در آنها به دلیل مقادیر بیش از حد T4 آزاد موجود در خون و ابتلا به پرکاری تیروئید سرکوب شده بود شناسایی شدند.
در دهه 1990 ، سنجش‌های TSH حساسیت بیشتری پیدا کردند و اگرچه قادر به اندازه‌گیری سطح پایین‌تری از TSH بودند، اما دلیل اصلی که به طور گسترده پذیرفته شدند عملکرد بسیار بهتر آنها در افتراق تیروئید نرمال از شرایط پرکاری تیروئید در مقایسه با سنجش‌های نسل دوم بود.
آزمایش ها
- آزمایش آنتی بادی ضد تیروگلوبولین - Anti Thyroglobulin Ab (Anti T.g)
- آزمایش هورمون T3 آزاد تیروئید - Triiodothyronine, Free (F.T3)
- آزمایش هورمون T4 آزاد تیروئید - Thyroxine, Free (F.T4)
- آزمایش هورمون T4 تیروئید - Thyroxine (T4)
- آزمایش هورمون T3 تیروئید - Triiodothyronine (T3)
- آزمایش هورمون T3 Uptake تیروئید - Triiodothyronine Uptake (T3 UP)
مقالات
https://www.labtestsonline.org
https://www.aruplab.com
https://www.geisingermedicallabs.com
