آزمایشات و تست ھا کولایف

آزمایش آنالیز ادرار - Urine Analysis (U/A)

نام های دیگر آزمایش: آزمایش کامل ادرار
Urine Test، Urine Analysis، UA، Urinalysis
کد آزمایش: 501
بخش آزمایشگاه:
میکروب‌شناسی، انگل‌شناسی و آنالیز مایعات بدن
اطلاعات آزمایش در یک نگاه
هدف از انجام این آزمایش چیست؟

آزمایش آنالیز ادرار یا آزمایش بررسی ادرار (Urinalysis, U/A) مجموعه‌ای از آزمایش‌های غربالگری است که می‌تواند در تشخیص برخی از بیماری‌های شایع کمک قابل توجهی کند؛ این بیماری‌ها شامل موارد زیر هستند:

  • عفونت‌های دستگاه ادراری 
  • اختلالات کلیوی 
  • مشکلات کبدی
  • دیابت
  • سایر بیماری‌های متابولیکی 

آزمایش آنالیز ادرار U/A شامل چند بخش مختلف است: بصری، شیمیایی و میکروسکوپی. با کمک این روش‌ها وجود سلول‌ها، قطعات سلولی و موادی مانند بلورها، رسوب‌های آمورف و پروتئین در یک نمونه ادرار مورد بررسی قرار می‌گیرد. در اغلب موارد پزشک آزمایش کشت ادرار (U/C) را نیز به همراه آنالیز ادرار درخواست می‌دهد. با استفاده از نتایج آنالیز ادرار می‌توان مشکلاتی را که ممکن است نیاز به پیگیری و آزمایش‌های تکمیلی داشته باشند تشخیص داد.
اغلب اوقات، قبل از اینکه افراد از وجود مشکلات بالینی خود آگاه شوند، موادی مانند پروتئین یا گلوکز در ادرار آن‌ها ظاهر می‌شود. از این رو برای بسیاری از مراجعه‌کنندگان به پزشک آزمایش آنالیز ادرار به صورت یک آزمایش چکاپ درخواست می‌شود. در افرادی مبتلا به بیماری‌هایی مانند بیماری کلیوی یا دیابت، ممکن است آزمایش U/A همراه با آزمایش‌های دیگر مانند آلبومین ادرار در فواصل زمانی مشخص برای پیگیری درمان درخواست داده شوند.

چه زمانی این تست درخواست می‌ شود؟

آزمایش آنالیز ادرار ممکن است برای افراد زیر درخواست داده شود:

  • مراجعه‌کنندگان به پزشک برای چکاپ
  • بیماران بستری در بیمارستان
  • افراد تحت عمل جراحی
  • زنان باردار مراجعه‌کننده برای معاینات بارداری

انجام آزمایش U/A برای افرادی که علائم عفونت ادراری را نشان می‌دهند یا از مشکلات دیگر مربوط به سیستم دستگاه ادراری مانند بیماری‌های کلیوی شکایت دارند ضروری است. 
برخی از علائم و نشانه‌های بیماری‌های دستگاه ادراری می‌تواند شامل هر یک از موارد زیر باشد:

  • درد شکم
  • کمردرد
  • ادرار دردناک یا مکرر
  • خون در ادرار

علاوه بر این، آزمایش ادرار با فواصل زمانی منظم در زمان نظارت بر پیشرفت بیماری و روند درمان برخی از بیماری‌ها انجام می‌شود.

چه نمونه های برای این تست گرفته میشود؟

نمونه ادرار

شرایط لازم برای انجام آزمایش چیست؟

نیاز به آمادگی خاص و ناشتا بودن قبل از آزمایش نیست. (در زنان توصیه می‌شود که در صورت همزمان بودن آزمایش آنالیز ادرار و دوران قاعدگی این مسئله را با پزشک خود در میان بگذارند)

معرفی کلی آزمایش
دسته بندی آزمایش میکروب شناسی، انگل شناسی و آنالیز مایعات بدن
بخش عملیاتی آزمایشگاه
نمونه ارجح برای آزمایش ادرار
ماندگاری در دمای اتاق ۲ ساعت
ماندگاری در یخچال ۲۴ ساعت
ماندگاری در فریزر غیر قابل قبول
روش مرجع انجام آزمایش

بصری/ شیمیایی (Dipstick test)/ میکروسکوپی

حداقل میزان نمونه ۲ تا ۴ میلی‌لیتر
دستورالعمل تهیه نمونه
  • تمیز کردن مجرای دفع ادراری قبل از جمع‌آوری ادرار با آب یا پد استریل
  • دفع مقدار کمی از ادرار اول، جمع‌آوری در حدود ۵۰ میلی‌لیتر (نیمی از حجم ظرف) ادرار در ظرف مخصوص
  • ثبت مشخصات کامل فرد بر روی ظرف ادرار 
  • اطمینان از محکم بسته شدن درب ظرف‌
  • نگهداری در یخچال و ارسال نمونه ادرار به آزمایشگاه در شرایط یخچالی 
معیارهای رد نمونه
  • ناخوانا بودن مشخصات بيمار (نام، تاریخ نمونه‌گیری و نوع آزمایش)
  • عدم تطابق برگه درخواست آزمايش با نوع نمونه و مشخصات آن
  • جمع‌آوری نمونه در ظروف نامناسب
  • کافی نبودن حجم نمونه
  • نشت نمونه ادرار به خارج از ظرف
  • طولانی شدن زمان ارسال نمونه به آزمایشگاه بدون در نظر گرفتن شرایط نگهداری نمونه
  • نگهداری و انتقال نمونه در شرایط نامناسب
     
۱ روز کاری (۲۴ ساعت پس از تحویل نمونه به آزمایشگاه)

نتایج آزمایش آنالیز ادرار می‌تواند تفسیرهای بسیاری داشته باشد. این نتایج معمولاً به تنهایی ارزش تشخیصی قطعی ندارد و باید در کنار نتایج آزمایش‌های دیگر و شرایط بالینی بیمار تفسیر شوند.
پزشک نتایج تجزیه ادرار را با توجه به علائم و یافته‌های بالینی فرد مورد بررسی قرار می‌دهد. علاوه بر این، در موارد مشاهده نتایج غیر‌طبیعی U/A، پزشک نتایج حاصل را به همراه نتایج سایر آزمایش‌های هدفمند دیگر مانند یک پانل متابولیک جامع (CMP)، شمارش کامل خون (CBC)، پانل کلیه، پانل کبد یا کشت ادرار (برای عفونت ادراری) به دقت ارزیابی می‌‌کند.
مشاهده نتایج غیر‌عادی U/A می‌تواند هشداری برای انجام بررسی‌های بیشتر یا تکرار مجدد آزمایش باشد.
به‌طور کلی، هرچه غلظت مواد غیر‌معمول در ادرار بیشتر باشد، مانند مقدار زیادی از گلوکز، پروتئین یا مشاهده گلبول‌های قرمز خون، احتمال وجود مشکلی که نیاز به درمان دارد بیشتر است. با این حال، نتايج U/A نمی‌تواند اطلاعات دقیقی در رابطه با علت مشاهده نتایج غیر‌معمول یا ابتلای فرد به یک بیماری موقتی یا مزمن را در اختیار پزشک قرار نمی‌دهد.
نتایج یک آزمایش آنالیز ادرار معمولی تضمین نمی‌کند که بیماری وجود نداشته باشد. بعضی از افراد در ابتدای بیماری مقادیر زیادی از مواد غیر‌معمول را در ادرار خود دفع نمی‌کنند و بعضی دیگر این مواد را به صورت پراکنده در طول روز دفع می‌نمایند. در نتیجه ممکن است فرصت مشاهده این مواد از طریق بررسی تنها یک نمونه ادرار از دست بروند. در ادرار بسیار رقیق، مواد شیمیایی که به مقدار کم در ادرار وجود دارند ممکن است غیرقابل شناسایی باشد.

چه چیزهای در این تست بررسی میشوند؟

آزمایش آنالیز ادرار گروهی از آزمایش‌های فیزیکی، شیمیایی و میکروسکوپی است. این آزمایش چندین ماده مختلف مانند محصولات جانبی متابولیسم طبیعی و غیرطبیعی، سلول‌ها، قطعات سلولی و باکتری‌ها را در ادرار شناسایی و یا اندازه‌گیری می‌کند. ادرار یکی از مایعات بدن است که توسط کلیه‌ها تولید می‌شود. کلیه‌ها دو اندام به اندازه یک مشت دست واقع در دو طرف ستون فقرات و در پایین ریه قرار دارند. کلیه‌ها مواد زائد را از خون فیلتر می‌کنند، به تنظیم مقدار آب در بدن کمک نموده و پروتئین‌ها، الکترولیت‌ها و سایر ترکیباتی را که بدن می‌تواند دوباره از آن‌ها استفاده نماید را حفظ می‌کنند. هر ماده‌ای که نیاز نباشد مجدداً به بدن باز گردد از طریق ادرار دفع می‌شود و از کلیه‌ها از طریق حالب به مثانه و سپس از طریق مجرای ادرار از بدن خارج می‌شود. ادرار به‌طور کلی زرد و نسبتاً شفاف است، اما هر بار که فرد ادرار می‌کند، رنگ، مقدار، غلظت و محتوای ادرار به دلیل ترکیبات مختلف کمی متفاوت خواهد بود.
بسیاری از مشکلات و بیماری‌ها در مراحل اولیه، از طریق شناسایی مواد غیر‌معمول در ادرار یا اندازه‌گیری سطح غیر‌طبیعی برخی از مواد دیگر، تشخیص داده شوند.

برخی از مواد مورد بررسی در ادرار عبارتند از:

  • گلوکز
  • پروتئین
  • بیلی‌روبین
  • گلبول‌های قرمز خون
  • گلبول‌های سفید خون
  • بلورها و رسوبات آمورف
  • باکتری‌ها

وجود مواد غیر‌معمول در ادرار ممکن است به‌دلیل هر یک از موارد زیر باشد:

  • سطح بالا برخی مواد در خون و تلاش بدن برای دفع مقدار اضافی آن‌ها از طریق ادرار
  • بیماری‌های کلیوی
  • عفونت ادراری (در این مورد باکتری‌ها و گلبول‌های سفید در نمونه ادرار دیده می‌شود)


تجزیه و تحلیل کامل ادرار شامل سه مرحله آزمایش تشخیصی مجزا است:

آزمایش بصری:

رنگ و شفافیت ادرار در این آزمایش توسط تکنسین آزمایشگاه ارزیابی می‌شود، ادرار معمولاً شفاف است. 

  • ابر یا بوی نامطبوع ادرار ممکن است به علت وجود عفونت باشد. 
  • وجود خون ممکن است موجب شود رنگ ادرار قرمز یا قهوه‌ای به‌نظر برسد. رنگ ادرار می‌تواند تحت تأثیر آنچه که فرد به تازگی خورده است قرار گیرد، به‌عنوان مثال چغندر یا ریواس می‌توانند موجب قرمز شدن رنگ ادرار شوند.

آزمایش شیمیایی:

نمونه ادرار از نظر وجود برخی از ترکیبات شیمیایی (در حدود ۹ ماده) مورد بررسی قرار می‌گیرد. نتایج این مرحله اطلاعات ارزشمندی در مورد سلامتی یا بیماری فرد ارائه می‌دهند.
آزمایش شیمیایی اغلب از طریق نوارهایی که برخی از مواد شیمیایی روی آن تلقیح شده‌اند انجام می‌شود (تست Dipstick). در صورت وجود برخی مواد یا غلظت زیادتر از حد طبیعی آن‌ها، نوارهای شیمیایی در محل مورد نظر تغییر رنگ می‌دهند. با استفاده از این نوارها در یک نمونه ادرار، موارد زیر مورد بررسی قرار می‌گیرد:

  • اسیدیته (pH): سطح pH میزان اسید موجود در ادرار را نشان می‌دهد. سطح غیر‌طبیعی pH ممکن است نشان‌دهنده وجود یک اختلال در کلیه یا مجاری ادراری باشد.
  • غلظت (اندازه‌گیری غلظت یا وزن مخصوص): میزان غلظت ذرات مختلف در ادرار را نشان می‌دهد. معمولاً غلظت بالاتر از حد معمول در نتیجه عدم نوشیدن مایعات کافی است.
  • پروتئین: به‌طور طبیعی سطح پروتئین در ادرار کم است. افزایش اندک پروتئین در ادرار معمولاً جای نگرانی ندارد، اما مقادیر بیشتر آن ممکن است نشان‌دهنده مشکل کلیه باشد.
  • قند: به‌طور معمول مقدار قند (گلوکز) در ادرار بسیار کم است و قابل تشخیص نیست. هر گونه تشخیص قند در آزمایش ادرار معمولاً نیاز به انجام آزمایش‌های پیگیری برای دیابت دارد.
  • کتون‌‌ها (مانند قند): مشاهده هر مقدار کتون در ادرار که می‌تواند نشانه دیابت باشد و نیاز به آزمایش پیگیری دارد.
  • بیلی‌روبین: بیلی‌روبین محصولی از تجزیه سلول‌های قرمز خون است. به‌طور معمول بیلی‌روبین در خون حمل و به کبد منتقل می‌شود؛ جایی که از سیستم گردش خون خارج و به ماده‌ای به نام صفرا تبدیل می‌شود. وجود بیلی‌روبین در ادرار ممکن است نشان‌دهنده آسیب کبدی یا بیماری باشد.
  • نیتریت یا لکوسیت استراز: این ماده محصولی از گلبول‌های سفید خون است و ممکن است نشانه عفونت دستگاه ادراری باشد.
  • خون: وجود خون در ادرار نیاز به آزمایش‌های تکمیلی دارد و ممکن است نشانه‌ای از آسیب کلیه، عفونت، سنگ کلیه یا مثانه، سرطان کلیه یا مثانه و اختلالات خونی باشد.

آزمایش میکروسکوپی:

نوع سلول‌ها، رسوبات آمورف، بلورها و ترکیبات دیگری همچون باکتری‌ها و مخاط را که می‌تواند در ادرار وجود داشته باشد، شناسایی و شمارش می‌کند. در آزمایش میکروسکوپی، چندین قطره از رسوب ادرار در زیر میکروسکوپ بررسی می‌شود. مشاهده هر یک از موارد زیر در سطوح بالاتر از حد متوسط ​​ممکن است که نیاز به انجام آزمایش‌های تکمیلی بیشتری داشته باشد:

  • گلبول‌های سفید خون (لکوسیت ها) ممکن است نشانه‌ای از عفونت باشد.
  • گلبول‌های قرمز خون ممکن است نشانه‌ای از بیماری کلیه، اختلال خون یا بیماری پزشکی زمینه‌ای دیگر مانند سرطان مثانه باشد.
  • باکتری‌ها یا مخمرها ممکن است عفونت را نشان دهند.
  • رسوبات و پروتئین ممکن است در نتیجه اختلالات کلیه ایجاد شوند.
  • کریستال‌هایی که از مواد شیمیایی موجود در ادرار تشکیل می‌شوند ممکن است نشانه سنگ کلیه باشند.

در صورتی که نتایج آنالیز ادرار غیر‌طبیعی باشند، به احتمال زیاد پزشک انجام مجدد آزمایش را توصیه می‌کند تا تشخیص دهد آیا نتایج حاصل همچنان غیرطبیعی هستند یا خیر. همچنین با تکرار آزمایش آنالیز ادرار به همراه آزمایش خون می‌توان اطلاعات دقیق‌تری از وضعیت سلامتی مراجعه کننده به‌دست آورد.

سوالات متداول

فاکتورهای زیادی وجود دارد که می‌تواند در نتایج آزمایش‌ها بصری، بیوشیمیایی و میکروسکوپی تجزیه و تحلیل ادرار مشکل ایجاد کنند، مانند:
- نحوه نمونه‌گیری (در این مرحله بسیار مهم است که برای جمع‌آوری یک نمونه پاک از دستورالعمل‌های توضیح داده شده به دقت پیروی کرد)
- سوابق پزشکی، داروها و مکمل‌های مورد مصرف
- قاعدگی در زنان

به‌دلیل اینکه آزمایش آنالیز ادرار یک غربالگری عمومی است، برای انجام آن معمولاً اولین نمونه صبحگاهی توصیه می‌شود، زیرا غلظت بیشتری دارد. اگر پزشک به‌دنبال بررسی مورد خاصی باشد، ممکن است از مراجعه‌کننده خواسته شود نمونه ادرار خود را در زمان مشخصی جمع‌آوری کند.

ادرار ۲۴ ساعته در جهت بررسی عملکرد کلیه ها و ارزیابی بیماری‌هایی مانند فشار خون یا بیماری‌های استخوانی انجام می‌شود. برای این منظور میزان دفع مواد مختلفی همچون پروتئین‌ها، کراتینین، کلسیم از کلیه‌های شما در طول مدت ۲۴ ساعت اندازه‌گیری می‌شود. برای انجام آزمایش ادرار ۲۴ ساعته باید تمام نمونه ادرار را به مدت ۲۴ ساعت کامل جمع‌آوری کرد (مثلاً از ۸ صبح امروز تا ۸ صبح فردا). نمونه‌های جمع‌آوری شده را در ظروف در بسته ریخته و تا زمان ارسال به آزمایشگاه در یخچال نگهداری شود. در مورد ظرف جمع‌آوری نمونه ادرار حتماً با آزمایشگاه مورد نظر مشورت شود.

آزمایش بارداری و غربالگری دارو نیز ممکن است با استفاده از یک نمونه ادرار انجام شود. در این آزمایش‌ها وجود موادی مورد بررسی قرار می‌گیرند که در آنالیز معمولی ادرار وجود ندارند، مانند آزمایش بارداری هورمونی به نام گنادوتروپین جفتی انسانی (HCG). در آزمایش غربالگری دارو بسته به هدف آزمایش، وجود داروهای خاص یا محصولات متابولیکی آن‌ها مورد بررسی قرار می‌گیرد.

در صورتی که در فرد هیچ علائم و نشانه‌ای از بیماری وجود ندارد، نتایج کمی بالاتر از محدوده مرجع در آزمایش آنالیز ادرار نمی‌تواند جای نگرانی داشته باشد و نیازی به پیگیری نیست. با این حال، اگر فرد مبتلا به بیماری‌های کلیوی یا مجاری ادراری است، افزایش سطح فاکتورهای مورد بررسی ممکن است نشان‌دهنده نیاز به تغییر در برنامه درمانی فرد باشد.

https://www.labtestsonline.org
https://www.testmenu.com
https://www.mayoclinic.org
 

ddd
تهران، خیابان شریعتی، بالاتراز میرداماد، خیابان منظرنژاد، پلاک 53، طبقه اول
ddd
info@colifelabs.com