آزمایش آنالیز ادرار یا آزمایش بررسی ادرار (Urinalysis, U/A) مجموعهای از آزمایشهای غربالگری است که میتواند در تشخیص برخی از بیماریهای شایع کمک قابل توجهی کند؛ این بیماریها شامل موارد زیر هستند:
آزمایش آنالیز ادرار U/A شامل چند بخش مختلف است: بصری، شیمیایی و میکروسکوپی. با کمک این روشها وجود سلولها، قطعات سلولی و موادی مانند بلورها، رسوبهای آمورف و پروتئین در یک نمونه ادرار مورد بررسی قرار میگیرد. در اغلب موارد پزشک آزمایش کشت ادرار (U/C) را نیز به همراه آنالیز ادرار درخواست میدهد. با استفاده از نتایج آنالیز ادرار میتوان مشکلاتی را که ممکن است نیاز به پیگیری و آزمایشهای تکمیلی داشته باشند تشخیص داد.
اغلب اوقات، قبل از اینکه افراد از وجود مشکلات بالینی خود آگاه شوند، موادی مانند پروتئین یا گلوکز در ادرار آنها ظاهر میشود. از این رو برای بسیاری از مراجعهکنندگان به پزشک آزمایش آنالیز ادرار به صورت یک آزمایش چکاپ درخواست میشود. در افرادی مبتلا به بیماریهایی مانند بیماری کلیوی یا دیابت، ممکن است آزمایش U/A همراه با آزمایشهای دیگر مانند آلبومین ادرار در فواصل زمانی مشخص برای پیگیری درمان درخواست داده شوند.
آزمایش آنالیز ادرار ممکن است برای افراد زیر درخواست داده شود:
انجام آزمایش U/A برای افرادی که علائم عفونت ادراری را نشان میدهند یا از مشکلات دیگر مربوط به سیستم دستگاه ادراری مانند بیماریهای کلیوی شکایت دارند ضروری است.
برخی از علائم و نشانههای بیماریهای دستگاه ادراری میتواند شامل هر یک از موارد زیر باشد:
علاوه بر این، آزمایش ادرار با فواصل زمانی منظم در زمان نظارت بر پیشرفت بیماری و روند درمان برخی از بیماریها انجام میشود.
نمونه ادرار
نیاز به آمادگی خاص و ناشتا بودن قبل از آزمایش نیست. (در زنان توصیه میشود که در صورت همزمان بودن آزمایش آنالیز ادرار و دوران قاعدگی این مسئله را با پزشک خود در میان بگذارند)
معرفی کلی آزمایش | |
دسته بندی آزمایش | میکروب شناسی، انگل شناسی و آنالیز مایعات بدن |
بخش عملیاتی آزمایشگاه | |
نمونه ارجح برای آزمایش | ادرار |
ماندگاری در دمای اتاق | ۲ ساعت |
ماندگاری در یخچال | ۲۴ ساعت |
ماندگاری در فریزر | غیر قابل قبول |
روش مرجع انجام آزمایش | بصری/ شیمیایی (Dipstick test)/ میکروسکوپی |
حداقل میزان نمونه | ۲ تا ۴ میلیلیتر |
دستورالعمل تهیه نمونه |
|
معیارهای رد نمونه |
|
نتایج آزمایش آنالیز ادرار میتواند تفسیرهای بسیاری داشته باشد. این نتایج معمولاً به تنهایی ارزش تشخیصی قطعی ندارد و باید در کنار نتایج آزمایشهای دیگر و شرایط بالینی بیمار تفسیر شوند.
پزشک نتایج تجزیه ادرار را با توجه به علائم و یافتههای بالینی فرد مورد بررسی قرار میدهد. علاوه بر این، در موارد مشاهده نتایج غیرطبیعی U/A، پزشک نتایج حاصل را به همراه نتایج سایر آزمایشهای هدفمند دیگر مانند یک پانل متابولیک جامع (CMP)، شمارش کامل خون (CBC)، پانل کلیه، پانل کبد یا کشت ادرار (برای عفونت ادراری) به دقت ارزیابی میکند.
مشاهده نتایج غیرعادی U/A میتواند هشداری برای انجام بررسیهای بیشتر یا تکرار مجدد آزمایش باشد.
بهطور کلی، هرچه غلظت مواد غیرمعمول در ادرار بیشتر باشد، مانند مقدار زیادی از گلوکز، پروتئین یا مشاهده گلبولهای قرمز خون، احتمال وجود مشکلی که نیاز به درمان دارد بیشتر است. با این حال، نتايج U/A نمیتواند اطلاعات دقیقی در رابطه با علت مشاهده نتایج غیرمعمول یا ابتلای فرد به یک بیماری موقتی یا مزمن را در اختیار پزشک قرار نمیدهد.
نتایج یک آزمایش آنالیز ادرار معمولی تضمین نمیکند که بیماری وجود نداشته باشد. بعضی از افراد در ابتدای بیماری مقادیر زیادی از مواد غیرمعمول را در ادرار خود دفع نمیکنند و بعضی دیگر این مواد را به صورت پراکنده در طول روز دفع مینمایند. در نتیجه ممکن است فرصت مشاهده این مواد از طریق بررسی تنها یک نمونه ادرار از دست بروند. در ادرار بسیار رقیق، مواد شیمیایی که به مقدار کم در ادرار وجود دارند ممکن است غیرقابل شناسایی باشد.
آزمایش آنالیز ادرار گروهی از آزمایشهای فیزیکی، شیمیایی و میکروسکوپی است. این آزمایش چندین ماده مختلف مانند محصولات جانبی متابولیسم طبیعی و غیرطبیعی، سلولها، قطعات سلولی و باکتریها را در ادرار شناسایی و یا اندازهگیری میکند. ادرار یکی از مایعات بدن است که توسط کلیهها تولید میشود. کلیهها دو اندام به اندازه یک مشت دست واقع در دو طرف ستون فقرات و در پایین ریه قرار دارند. کلیهها مواد زائد را از خون فیلتر میکنند، به تنظیم مقدار آب در بدن کمک نموده و پروتئینها، الکترولیتها و سایر ترکیباتی را که بدن میتواند دوباره از آنها استفاده نماید را حفظ میکنند. هر مادهای که نیاز نباشد مجدداً به بدن باز گردد از طریق ادرار دفع میشود و از کلیهها از طریق حالب به مثانه و سپس از طریق مجرای ادرار از بدن خارج میشود. ادرار بهطور کلی زرد و نسبتاً شفاف است، اما هر بار که فرد ادرار میکند، رنگ، مقدار، غلظت و محتوای ادرار به دلیل ترکیبات مختلف کمی متفاوت خواهد بود.
بسیاری از مشکلات و بیماریها در مراحل اولیه، از طریق شناسایی مواد غیرمعمول در ادرار یا اندازهگیری سطح غیرطبیعی برخی از مواد دیگر، تشخیص داده شوند.
برخی از مواد مورد بررسی در ادرار عبارتند از:
وجود مواد غیرمعمول در ادرار ممکن است بهدلیل هر یک از موارد زیر باشد:
تجزیه و تحلیل کامل ادرار شامل سه مرحله آزمایش تشخیصی مجزا است:
آزمایش بصری:
رنگ و شفافیت ادرار در این آزمایش توسط تکنسین آزمایشگاه ارزیابی میشود، ادرار معمولاً شفاف است.
آزمایش شیمیایی:
نمونه ادرار از نظر وجود برخی از ترکیبات شیمیایی (در حدود ۹ ماده) مورد بررسی قرار میگیرد. نتایج این مرحله اطلاعات ارزشمندی در مورد سلامتی یا بیماری فرد ارائه میدهند.
آزمایش شیمیایی اغلب از طریق نوارهایی که برخی از مواد شیمیایی روی آن تلقیح شدهاند انجام میشود (تست Dipstick). در صورت وجود برخی مواد یا غلظت زیادتر از حد طبیعی آنها، نوارهای شیمیایی در محل مورد نظر تغییر رنگ میدهند. با استفاده از این نوارها در یک نمونه ادرار، موارد زیر مورد بررسی قرار میگیرد:
آزمایش میکروسکوپی:
نوع سلولها، رسوبات آمورف، بلورها و ترکیبات دیگری همچون باکتریها و مخاط را که میتواند در ادرار وجود داشته باشد، شناسایی و شمارش میکند. در آزمایش میکروسکوپی، چندین قطره از رسوب ادرار در زیر میکروسکوپ بررسی میشود. مشاهده هر یک از موارد زیر در سطوح بالاتر از حد متوسط ممکن است که نیاز به انجام آزمایشهای تکمیلی بیشتری داشته باشد:
در صورتی که نتایج آنالیز ادرار غیرطبیعی باشند، به احتمال زیاد پزشک انجام مجدد آزمایش را توصیه میکند تا تشخیص دهد آیا نتایج حاصل همچنان غیرطبیعی هستند یا خیر. همچنین با تکرار آزمایش آنالیز ادرار به همراه آزمایش خون میتوان اطلاعات دقیقتری از وضعیت سلامتی مراجعه کننده بهدست آورد.
https://www.labtestsonline.org
https://www.testmenu.com
https://www.mayoclinic.org